دژنکتور چیست و چطور عمل می کند؟

زمانی که مباحث امنیت مدار را بررسی می کنید احتمالا با این سوال رو به رو می شوید که دژنکتور چیست؟

دژنکتورها که با اسامی مدار شکن یا قطع کننده مدار نیز شناخته می شوند یکی از تجهیزات حفاظتی هستند که
کاربرد گسترده ای در سیستم های الکتریکی دارند.

با مطالعه این مطلب و مشاهده ویدیو کوتاه زیر به زبان ساده با نحوه کار این قطعه و انواع مختلف آن آشنا می شوید.

1# دژنکتور چیست؟

این قطعه یک کلید قطع و وصل (سوییچ) اتوماتیک است که
از مدار الکتریکی در برابر آسیب های ناشی از اضافه جریان که معمولا به خاطر اضافه بار یا اتصال کوتاه ایجاد می شود، محافظت می کند.

کار اصلی این سوییچ این است که جریان را بعد از تشخیص خطا، قطع کند.

2# تفاوت فیوز و دژنکتور

برخلاف فیوز که یک بار مصرف است و پس از استفاده باید تعویض شود، قطع کننده های مدار می توانند بعد از استفاده مجددا به صورت دستی یا اتوماتیک تنظیم شده و
به عملکرد معمولی خودشان ادامه بدهند.

تمام سیستم های قطع کننده مدار ویژگی های مشترکی در نحوه کارشان دارند اما به شدت موارد زیر وابسته هستند:

• کلاس ولتاژ
• شدت جریان (current rating)
• نوع دژنکتور

3# استفاده از قطع کننده مدار در حفاظت از موتورهای الکتریکی

در ویدیوی زیر بررسی می کنیم که این تجهیز کاربردی در حفاظت از موتورهای الکتریکی چه نقشی دارد؟

4# ساختمان داخلی دژنکتور

قطع کننده های مدار از یک سوییچ ساده تشکیل شده اند که به یک bi-metal (بی متال) یا مگنت برقی متصل شده است.

سیم فاز درون مدار به دو قسمت انتهایی سوییچ متصل است.

وقتی سوییچ در وضعیت روشن (on) قرار می گیرد جریان الکتریسیته از ترمینال پایینی از داخل مگنت برقی عبور می کند و
از طریق کنتاکت متحرک به کنتاکت ثابت منتقل و از ترمینال بالایی خارج می شود.

الکتریسیته، مگنت برقی را به آهن ربا تبدیل می کند و
افزایش جریان، نیروی الکترومغناطیسی را تقویت می کند و کاهش جریان، مغناطیس را کم می کند.

وقتی جریان به مقادیر خطرناکی افزایش می یابد، مگنت برقی به اندازه کافی قوی هست که بتواند اهرم فلزی متصل به محل اتصال سوییچ را پایین بکشد.

این تغییر باعث دور شدن سطح کنتاکت متحرک از سطح کنتاکت ثابت می شود تا مدار قطع شود.

5# دسته بندی دژنکتورها

دژنکتورها بر اساس خصوصیت هایی مانند موارد زیر به دسته بندی های متفاوتی تقسیم می شوند.

• کلاس ولتاژ
• نوع ساختار
• نوع قطع مدار
• خصوصیات ساختاریشان

دژنکتورها در اندازه های مختلف وجود دارند از اندازه های کوچک که برای محافظت مدارها در برابر جریان کم یا کاربردهای خانگی استفاده می شوند تا
اندازه های بزرگتر برای محافظت از مدارهای ولتاژ بالا که در تابلو برق های بزرگ برای یک شهر استفاده می شوند.

6# انواع قطع کننده مدار

1. ولتاژ پایین (low voltage)
2. حالت جامد (solid state)
3. مغناطیسی (magnetic)
4. حرارتی – مغناطیسی (thermal – magnetic)
5. مغناطیسی – هیدرولیک (magnetic-hydraulic)
6. قطع کننده انحصاری (ganged breaker)
7. واحدهای شانت – تریپ (shunt – trip units)
8. ولتاژ متوسط (medium – voltage)
9. ولتاژ بالا (high voltage)
10. ولتاژ بالا گوگرد هگزافلوئورید (sulfur hexafluoride (SF6) high voltage)
11. قطع شونده (disconnecting)
12. ولتاژ بالا کربن دی اکسید (carbon dioxide high voltage)