طراحی پایدار چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

طراحی پایدار یک مد نیست؛ بلکه یک موج برای آینده است.

طراحی پایدار یا طراحی پایا به رویکردی در طراحی گفته می‌شود که هدف آن کاهش تأثیر منفی بر محیط زیست و ایجاد محصولات، ساختمان‌ها و سیستم‌هایی است که بتوانند در طولانی مدت پایداری داشته باشند.

این نوع طراحی نه تنها به محیط زیست اهمیت می‌دهد؛ بلکه به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز توجه دارد.

اگرچه طراحی پایدار حرکتی متمرکز بر آینده است؛ ولی برخی از اصول، مربوط به ایجاد طرح‌های پایدار در واقع بسیار قدیمی هستند.

اگر شما علاقه‌مند به کار با اصول طراحی پایدار هستید، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد طراحی پایدار این مقاله را دنبال کنید.

1# طراحی پایدار چیست؟

اصطلاح “طراحی پایدار” در چندین رشته از جمله طراحی محصول، طراحی معماری، طراحی داخلی و طراحی گرافیک استفاده شده است.

طراحی پایدار به‌نوعی از فرایند طراحی اطلاق می‌شود که رویکردی سازگار با محیط‌ زیست را ادغام می‌کند و منابع طبیعی را به‌عنوان بخشی از طراحی در نظر می‌گیرد.

طراحی پایدار در بخش معماری اینگونه تعریف می‌شود‌: طراحی پایدار ساختمان‌ها به‌گونه‌ای است که با سیستم‌های طبیعی هماهنگ باشند.

این نوع طراحی به عنوان فلسفه‌ای عمل می‌کند که توسط شرکت‌ها، نهادهای دولتی و سازمان‌های غیردولتی مختلف برای دستیابی به آینده‌ای بهتر برای نسل بشر از طریق مصرف خردمندانه و کم‌حجم منابع زمین اعمال می‌شود.

شرکت‌ها و دولت‌هایی که استراتژی‌های طراحی پیشرفته‌ای دارند، پتانسیل بیشتری برای اعمال طراحی پایدار نسبت به سایرین دارند.

علاوه بر این، بسیاری از دولت‌هایی که سیاست‌های طراحی ملی را اجرا می‌کنند، گام‌های مثبتی در جهت اعمال پایداری ارائه کرده‌اند.

سه اصل طراحی پایدار عبارت‌اند از:

• پایداری اجتماعی
• پایداری اقتصادی
• پایداری محیطی

هنگامی که پایداری در طراحی اعمال می‌شود، ما را از تأثیراتی که محصول در طول چرخه عمر کامل خود خواهد داشت، آگاه می‌کند و خالق را قادر می‌سازد تا اطمینان حاصل کند که تمام تلاش‌ها برای تولید محصولی انجام شده است که با سیستمی که در یک سیستم وجود خواهد داشت، مطابقت دارد.

همچنین به روشی پایدار، ارزشی بالاتر از آنچه در ساخت آن از دست رفته است، ارائه می‌کند که عمداً نمی‌شکند یا طوری طراحی نمی‌شود که دور انداخته شود.

در این فرایند باید تمهیداتی اندیشیده شود تا گزینه‌هایی برای به حداکثر رساندن ارزش آن در طول چرخه عمر کامل آن و حفظ مادی در جریان ارزش وجود داشته باشد.

این در حال حاضر به‌عنوان اقتصاد دایره‌ای شناخته می‌شود و عمل فعال کردن آن طراحی سیستم‌های دایره‌ای است.

2# اقتصاد دایره‌ای چیست؟

اقتصاد دایره‌ای مدلی از تولید و مصرف است که شامل به‌اشتراک‌گذاری، استفاده مجدد، تعمیر و بازیافت مواد تا زمانی که ممکن است، می‌باشد.

با گسترش کل چرخه عمر محصولات، پایداری ارتقا می‌یابد و ضایعات را کاهش می‌دهد.

اقتصاد خطی ناپایدار است؛ زیرا مبتنی بر منسوخ‌شدن برنامه‌ریزی‌ شده است، به این معنی که یک محصول به‌گونه‌ای طراحی شده است که طول عمر محدودی داشته باشد تا مشتریان را تشویق به خرید مجدد آن کند.

مدل اقتصاد دایره‌ای به طور فزاینده‌ای موضوع مطالعات موردی دولت، دانشگاه و کسب‌وکار بوده است که راه‌هایی را برای افزایش مصرف پایدار و مبارزه با گرمایش جهانی نشان می‌دهد.

3# چرا طراحی پایدار مهم است؟

افزایش علاقه اجتماعی به کاهش اثرات تغییرات آب‌وهوایی بر روی زمین و اکولوژی آن، عوامل محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) را به طور فزاینده‌ای برای سهام‌داران در سازمان‌های مختلف مهم کرده است.

برای سازمان‌ها، دستیابی به اهداف ESG اغلب شامل ابتکاراتی برای کاهش اثرات منفی کسب‌وکار بر محیط و جامعه است.

گنجاندن پایداری در مرحله طراحی محصولات، خدمات و ساختمان‌ها می‌تواند بهره‌وری انرژی را بهبود ببخشد، کیفیت زندگی ساکنان و اعضای جامعه را افزایش دهد و ضایعات و آلودگی از جمله انتشار کربن را کاهش دهد.

کاهش انتشار کربن و رعایت سایر معیارهای ESG مانند دستیابی به انتشار خالص صفر، به همسویی سازمان‌ها با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (UNSDGs) کمک می‌کند.

دستیابی به این اهداف می‌تواند شرایط زندگی را بهبود ببخشد و نیازهای انسان را بدون به خطر انداختن کره زمین برآورده کند.

نیاز به طراحی پایدار را می‌توان در موارد زیر درک کرد:

1-3# درک برند

با آگاهی بیشتر و بیشتر مشتریان از تأثیر محصولات بر محیط‌ زیست و باتوجه‌ به رایج شدن موضوعاتی مانند تغییرات آب‌وهوایی، طراحی پایدار ابزاری عالی برای بهبود درک برند در چشمان مشتری است.

2-3# ذخیره منابع

طراحی پایدار نه‌تنها ضایعات تولیدشده را کاهش می‌دهد و مواد خام مصرفی را بهینه می‌کند؛ بلکه تأثیر مثبت زیادی بر اقتصاد واحد سازمان در طولانی‌ مدت دارد.

به‌ عنوان‌ مثال، با تولید زباله کمتر، هزینه موجودی و هزینه تدارکات برای ذخیره و تخلیه زباله کاهش می‌یابد.

3-3# پایداری بلندمدت

طراحی پایدار به پایداری طولانی‌مدت محصول کمک می‌کند و آن را در آینده اثبات می‌نماید.

همچنین از آنجایی که طراحی برای پایداری بهینه شده است، منابع کمتری را مصرف می‌کند، بنابراین در طولانی‌ مدت با همان مقدار منابع بهتر عمل می‌نماید.

4-3# دوستدار محیط‌ زیست

طراحی پایدار در هسته خود، محصول را چه فیزیکی و چه دیجیتالی، با محیط‌ زیست سازگار می‌سازد که در آن محصول، آسیب‌هایی را که ممکن است به محیط‌ زیست وارد می‌کند، کاهش دهد و تأثیرات مثبت محصول بر محیط‌ زیست را به حداکثر برساند.

5-3# مسئولیت اخلاقی

یکی از راه‌های بسیار مهم برای پاسخ به سؤال “چرا طراحی پایدار؟” این واقعیت است که هر آنچه که ما داریم که زندگی ما را بهتر و آسان‌تر می‌کند به‌خاطر زمین و محیط‌ زیست ما است، بنابراین ما مسئولیت اخلاقی داریم تا این محیط را کمی بهتر از آنچه که داشته‌ایم، بسازیم.

4# ویژگی‌های طراحی پایدار چیست؟

طراحی پایدار ویژگی‌های مختلفی را ارائه می‌دهد که به شرح زیر هستند:

• کاهش مواد: کاربردها و خدمات فناوری می‌توانند میزان مواد، مصرف انرژی یا سوخت‌های فسیلی موردنیاز در طول تولید را کاهش دهند.
• پیاده‌سازی طراحی مدولار (Modular): تقسیم فرایندهای پیچیده به ماژول‌های ساده می‌تواند فرایند طراحی را کارآمدتر کند.
• طراحی برای طول عمر: ادغام دانش کسب‌وکار، شرایط بازار، قابلیت‌های شرکت و امکانات فنی در مفاهیم طراحی می‌تواند دوام و مفید بودن محصولات را افزایش دهد.
• سرمایه‌گذاری در شبیه‌سازی: مدل‌های تولیدشده توسط کامپیوتر و محیط‌های شبیه‌سازی شده را می‌توان برای آزمایش قطعات و روش‌های مونتاژ قبل از شروع تولید استفاده کرد.
• طراحی برای بازیافت: تولیدکنندگان و طراحان می‌توانند پایان عمر یک محصول را در مرحله طراحی و توسعه در نظر بگیرند.

5# اصول طراحی پایدار

برای اینکه طراح، طراحی پایدار را در طول فرایند در نظر بگیرد، این سؤال پیش می‌آید که مراحل طراحی و توسعه طراحی چه مراحلی است که می‌توانید برای ایجاد محصول پایدارتر تغییر دهید؟

در زیر چند ایده در مورد نحوه اجرای پایداری در طراحی برای هر منطقه طراحی وجود دارد:

1-5# فرم

فرم نمایانگر شکل بصری محصول است و معمولاً به‌عنوان عنصر اصلی طراحی تلقی می‌شود.

با این‌ حال، قبل از طراحی چیدمان یک محصول، طراح باید سؤالاتی از این‌ قبیل بپرسد که شکل چگونه بر مصرف انرژی تأثیر می‌گذارد و اندازه چگونه بر بسته‌بندی، هزینه‌های حمل‌ونقل و انتشار سوخت تأثیر می‌گذارد؟

برای مثال، استراتژی بسته‌بندی مسطح به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، مصرف سوخت و انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کرد.

2-5# عملکرد و قابلیت استفاده

عملکرد و قابلیت استفاده محصول به‌صورت غیرمستقیم به پایداری آن کمک می‌کند؛ زیرا به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا در زمان کمتر و با مصرف انرژی کمتر از محصول به‌راحتی استفاده کنند.

مردم نمی‌خواهند محصولاتی را که استفاده از آن‌ها سخت است نگه دارند، بنابراین محصولات قابل‌ استفاده می‌توانند از ضایعات و دور ریختن کمتری اطمینان حاصل کنند.

3-5# راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه

برای بسیاری از محصولات پایدار امروزی، هزینه یکی از موانع کلیدی است که بسیاری از مشتریان را از وابستگی خود به محصولات غیر پایدار باز می‌دارد؛ بنابراین طراح و تصمیم‌گیرندگان مسئول کاهش هزینه محصولات پایدار فعلی هستند.

4-5# انرژی‌های تجدیدپذیر

طراحان باید وابسته به انرژی کربن نباشند و به فکر ساخت محصولاتی باشند که به انرژی‌های تجدیدپذیر وابسته هستند، مانند پانل‌های خورشیدی و مزارع بادی.

5-5# راه‌حل‌های طراحی بادوام

برای رسیدن به ضایعات صفر، محصولات یا باید به‌اندازه کافی دوام داشته باشند تا برای مدت طولانی دوام بیاورند یا به طور کامل بازیافت شوند و به طور کامل به محصولات جدید تبدیل شوند.

هر دو روش می‌تواند به بازیافت محصولات بیش از یک‌بار کمک کند و وابستگی به منابع زمین را کاهش دهد.

بهبود مستمر و به‌اشتراک‌گذاری دانش ارزیابی بخش‌های مهمی از هر فرایند طراحی هستند؛ اما برای ارزیابی ابتکارات پایدار و بهبود آن‌ها به‌اندازه‌ای که به کیفیتی یکسان یا بهتر از محصولات موجود برسند، اهمیت بیشتری می‌یابند.

اصول بالا ملاحظات کلی هستند که طراحان می‌توانند به‌منظور ایجاد یک طرح یا خدمات پایدار به آن‌ها تکیه کنند.

به‌طورکلی، اصول طراحی فوق، محیط، مردم، اقتصاد و فرهنگ را در نظر می‌گیرد.

هر طراحی محصول یا خدمات باید این چهار عامل را در نظر بگیرد.

به‌ عنوان‌ مثال، مواد تعبیه شده در محصولات باید منعکس‌ کننده نگرانی در مورد ایمنی مصرف‌کننده و متناسب با زمینه فرهنگی باشد که در آن استفاده خواهد شد.

برخی از موانعی که برخی از محصولات پایدار با آن روبه‌رو هستند، نتیجه عدم توجه به این چهار ارزش است.

به‌ منظور جذب مصرف‌کنندگان به استفاده از یک محصول پایدار، باید نیازهای مشتری را نیز برطرف کند و از نظر قیمت با سایر محصولات موجود در بازار رقابت کند.

6# مزایای طراحی محصول پایدار چیست؟

طراحی محصول 80 درصد از انتشار طول عمر محصول را تعیین می‌کند، شیوه‌های طراحی پایدار، پایداری را در کل چرخه عمر محصول، از برنامه‌ریزی گرفته تا جداسازی قطعات و مرحله پایان عمر، تعبیه می‌کنند.

طراحی پایدار محصول همچنین مواد را در یک جریان ارزش نگه می‌دارد، مزایای طراحی محصول در فازهای مختلف تولید به‌صورت زیر است:

1-6# طراحی

یک محصول پایدار، از مواد بازیافتی کم‌تأثیر و غیرسمی یا به روشی سازگار با محیط‌ زیست ساخته شده است که علاوه بر این مزایای زیست‌محیطی، کاهش استفاده از مواد و بهره‌وری انرژی مرتبط با استفاده از اجزای کم‌تأثیر باعث صرفه‌جویی در هزینه می‌شود.

2-6# تولید

در طول تولید، محصول با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر یا فرایندهای انرژی کارآمد ساخته می‌شود.

این به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کاهش منابع و به‌حداقل‌رساندن آلودگی در طول عمر محصول کمک می‌کند.

3-6# دفع

در پایان عمر یک محصول، استفاده مجدد یا بازیافت محصول آسان است.

محصولات چندجزئی در حالی ساخته می‌شوند که از تنوع مواد (به معنی ساخته شده از انواع مختلف مواد) اجتناب می‌کنند تا جداسازی و بازیافت را بهتر ترویج کنند.

به‌ عنوان‌ مثال، یک بطری پلاستیکی آب با برچسبی که از همان نوع پلاستیک ساخته شده است، راحت‌تر از یک بطری پلاستیکی با برچسب کاغذی قابل‌بازیافت است.

این می‌تواند به شرکت کمک کند تا قوانین زیست‌محیطی را رعایت کند یا از آن فراتر رود، در هزینه‌های دفع صرفه‌جویی کند و از یارانه‌های بالقوه و مشوق‌های زیست‌محیطی استفاده کند.

7# اشکالات بالقوه طراحی پایدار

به‌خاطر داشته باشید که طراحی پایدار می‌تواند معایبی نیز داشته باشد.

بسیاری از طراحان و کسب‌وکارها هنگام تلاش برای اجرای استراتژی‌های طراحی پایدار، با هزینه‌های بالاتر مواد مواجه می‌شوند.

مواد پایدار اغلب بازیافت می‌شوند یا به روش‌های پایدار تهیه می‌شوند که معمولاً به معنای تجهیزات تخصصی‌تر، تأمین منابع از مناطق مختلف نسبت به نسخه‌های غیر پایدار از همان مواد، تأمین کمتر مواد و بسته‌بندی و حمل‌ونقل متفاوت آن‌ها است.

این هزینه‌های بالاتر اغلب به مصرف کننده منتقل می‌شوند.

8# نقش طراح در پایداری

به‌ عنوان طراح، ما باید نقش حیاتی خود را در دنیای پایدار درک کنیم.

یکی از نقش‌های طراح، حل مشکلات و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه از طریق محصولات یا خدمات است.

باتوجه‌ به مشکلات بحرانی که سیاره ما به دلیل مصرف غیرمسئولانه منابع طبیعی با آن مواجه است، طراحان نقش مهمی در ارائه راه‌حل برای این مشکل و جایگزینی محصولات منسوخ با محصولات نوآورانه و پایدار دارند که می‌تواند مصرف کمتر منابع و ضایعات کمتر را تضمین کند.

نگاه کردن به طراحی از طریق یک رویکرد جامع در سازمان یا شرکت می‌تواند قابلیت‌های دست‌نخورده را برای در نظر گرفتن راه‌حل‌های پایداری که می‌تواند جایگزین راه‌حل‌های قدیمی در محصولات موجود شود یا راه‌حل‌های جدیدی را در فرایند توسعه محصول جدید (NPD) متصور شود، باز کند.

9# گواهینامه‌های طراحی پایدار چیست؟

چندین استاندارد و سیستم رتبه‌بندی برای طراحی پایدار وجود دارند.

برخی از سیستم‌های ارزیابی برای رتبه‌بندی معماری منظر، طراحی داخلی یا محصولات، مانند Energy Star یا C2C Certified (Cradle-to-Cradle) استفاده می‌شوند.

گواهینامه‌های ساختمان سبز نیز وجود دارد که عموماً بر اساس انتخاب‌های طراحی و ساخت در محیط‌های ساخته شده اعطا می‌شود.

گواهینامه رهبری در طراحی انرژی و محیط‌ زیست (LEED) پرکاربردترین برنامه ساختمان سبز در جهان است.

گواهینامه LEED تشخیص این است که یک ساختمان یا جامعه استاندارد خاصی را برای طراحی پایدار و بهره‌وری انرژی رعایت کرده است.

ساختمان‌های پایداری که استانداردهای LEED را رعایت می‌کنند، گازهای گلخانه‌ای کمتری منتشر می‌کنند، از انرژی و منابع تجدیدپذیر کمتری استفاده می‌کنند، معمولاً هزینه‌های عملیاتی کمتری دارند و کیفیت زندگی بالاتری را برای ساکنان فراهم می‌کنند.

برخی از گواهینامه‌ها یا سیستم‌های رتبه‌بندی خود اعطا می‌شوند یا الزامات دقیق لازم برای برآورده‌کردن استانداردها به‌راحتی در دسترس مصرف‌کنندگان نیست.

10# کاربردهایی از طراحی پایدار

طراحی پایدار به‌دلیل مزایایی که ارائه می‌دهد در صنایع مختلف، از ساخت‌وساز گرفته تا صنایع بسته‌بندی و حتی در زمینه طراحی وب و اپلکیشن‌ها کاربردهای فراوانی پیدا کرده است.

از جمله کاربردهای طراحی پایدار در زمینه معماری برخی از نمونه‌ها عبارت اند از:

• طراحی غیرفعال خورشیدی: این شامل طراحی یک ساختمان برای استفاده از انرژی خورشید برای گرم کردن و روشنایی فضای داخلی است.
  این کار را می‌توان با استفاده از پنجره‌های رو به جنوب، جرم حرارتی و دستگاه‌های سایه بان انجام داد.
• بام سبز: بام سبز نوعی بام است که پوشیده از پوشش گیاهی است که به کاهش اثر جزیره گرمایی، بهبود کیفیت هوا و ایجاد زیستگاه برای حیات وحش کمک می‌کند.
• برداشت آب باران: برداشت آب باران شامل جمع‌آوری و ذخیره آب باران برای استفاده بعدی است.
  این می‌تواند برای آبیاری یا برای شستشوی توالت‌ها استفاده شود و تقاضای ساختمان برای آب آشامیدنی را کاهش دهد.
• افزایش کیفیت محیط داخلی: کیفیت هوای داخلی خوب و نور طبیعی را می‌توان با استفاده از پنجره‌های قابل اجرا، تهویه طبیعی و نورگیرها به‌دست آورد.
• بهینه سازی بهره‌وری انرژی: با بهینه سازی کد، به حداقل رساندن درخواست‌های سرور و استفاده از فناوری‌های کارآمد، مصرف انرژی برنامه‌های وب و موبایل کاهش می‌یابد.
• ترویج رفتارهای دوستدار محیط زیست: در این حالت با اعمال ویژگی‌هایی، کاربران به اتخاذ رفتارهای پایدار مانند ردیابی ردپای کربن، نکات صرفه جویی در مصرف انرژی و گزینه های خرید سازگار با محیط زیست، تشویق می‌شوند.

11# نمونه‌های طراحی پایدار محصول

در همین راستا، بسیاری از شرکت‌ها، طراحی پایدار را در فعالیت‌های تجاری خود ادغام می‌کنند.

نمونه‌ای از این شرکت‌های مشهور عبارت‌اند از:

1-11# اپل

اپل متعهد شده است که هر یک از محصولاتش تا سال 2030 کربن خنثی خواهد شد.

برای دستیابی به این هدف، این شرکت بر سه منبع بزرگ انتشار گازهای گلخانه‌ای متمرکز است: برق، مواد و حمل‌ونقل.

در سال 2023، اپل اپل واچ جدید بدون کربن را عرضه کرد.

مدل جدید از بسته‌بندی کاملاً مبتنی بر فیبر استفاده می‌کند که از 30% مواد بازیافتی یا تجدید پذیر ساخته شده است و با استفاده از 100% انرژی پاک تولید می‌شود.

2-11# دلتا

طراحی پایدار در خط مقدم طراحی مجدد عمیق ترمینال C دلتا در فرودگاه لاگواردیا در نیویورک بود.

این ترمینال دارای نورپردازی LED، شیشه بیرونی است که به طور خودکار بر اساس زمان روز رنگ می‌شود و برای تجهیزات پشتیبانی زمینی الکتریکی شارژ می‌گردد.

طبق گفته این شرکت هواپیمایی، این و سایر جنبه‌های طراحی، ترمینال را برای گواهینامه LEED واجد شرایط می‌کند.

جمع‌بندی

طراحی پایدار تکنیکی برای طراحی هر محصول فیزیکی یا دیجیتالی با درنظرگرفتن پایداری طولانی‌ مدت آن است.

طراحی پایدار به فرایند ارائه راه‌حل‌های بلندمدت برای مسائل اصلی طراحی یا طراحی ویژگی‌های جدید برای محصول اشاره دارد و در عین‌ حال اطمینان حاصل شود که محصول تا حد ممکن آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کند و تا آنجا که می‌تواند سازگار با محیط‌زیست است.

این فرایند صنعت طراحی را با طوفان‌های بیشتر و همچنین طراحان را به اولویت دادن محیط نسبت بر سایر عوامل، درگیر می‌کند.

در فرایند طراحی پایدار، تمرکز بر طراحی اجزای قابل‌ بازیافت، قابل‌ استفاده مجدد و زیست‌تخریب‌پذیر برای محصول است.

این همچنین شامل طراحی فرایند ایجاد، تولید و بسته‌بندی است که ضایعات را تا حد امکان کاهش می‌دهد و سعی می‌کند آن ضایعات را در خود محصول ادغام کند.