معرفی ۳ دسته اصلی مالیات غیر مستقیم

مالیات غیر مستقیم از انواع مالیات است که پرداخت کننده آن برخلاف مالیات مستقیم فرد مشخصی نیست.

در مالیات غیرمستقیم خریدار یا واردکننده کالا مبلغی را بابت ارزش افزوده یا واردات کالا به داخل کشور به دولت پرداخت می کند.

بسیاری از مواقع مودیان این نوع مالیات متوجه نمی شوند که چه زمانی و کجا این مالیات را پرداخت کرده اند.

این مالیات سهم بالایی از درآمدهای مالیاتی دولت را شامل می شود و شناخت آن ضروری است.

تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

1# مالیات غیر مستقیم چیست؟ (Indirect Tax)

مالیات یکی از منابع کسب درآمد دولت است و هزینه اجباری است که
افراد حقیقی و حقوقی به طرق مختلف ملزم به پرداخت آن هستند.

به طور کلی مالیات به دو دسته تقسیم می شود:

• مالیات مستقیم
• مالیات غیرمستقیم

برخلاف مالیات مستقیم که به طور مستقیم از اشخاص دریافت می گردد،
در مالیات غیرمستقیم هزینه مالیاتی بر اساس خرید و فروش کالا و خدمات اعمال می شود و
درواقع این نوع مالیات به طور نامحسوس و غیرمستقیم بر قیمت کالا و خدمات از مصرف کننده دریافت می گردد.

مالیات غیرمستقیم از تمامی شهروندان در زمان خرید کالا و خدمات اخذ می شود؛
ولی محسوس نیست یا اغلب به آن توجه نمی شود.

دولت می تواند با بهره گیری از مالیات غیرمستقیم بر بازار و قیمت کالا و خدمات نظارت کند.

هرچه تعهد افراد جامعه به پرداخت انواع مالیات مستقیم و غیرمستقیم بیشتر باشد،
میزان رفاه زندگی افراد با توجه به خدمات بیشتری که دولت به آن ها ارائه می دهد بیشتر می شود.

2# انواع مالیات غیر مستقیم

مالیات غیرمستقیم خود به سه دسته زیر طبقه بندی می شود:

1. مالیات بر واردات
2. مالیات بر مصرف
3. مالیات بر ارزش افزوده

1-2# مالیات بر واردات (Import Duties)

مالیات بر واردات از انواع مالیات غیر مستقیم است که
به منظور حمایت از تولید داخلی، جلوگیری از ورود کالای غیرضروری، کسب درآمد مناسب و… از کالاهایی که وارد کشور می شوند اخذ می گردد.

افزایش مالیات بر واردات باعث افزایش درآمد دولت، گرانی کالا و تورم و قاچاق کالا می شود.

انواع مالیات بر واردات عبارت اند از:

• مالیات بر حقوق گمرکی
• سود بازرگانی
• حق الثبت سفارش کالا
• عوارض اتومبیل وارداتی

طبق مصوبه سال 1395 سازمان امور مالیاتی و گمرک، 4 درصد از ارزش کالای وارد شده به کشور به عنوان مالیات علی الحساب از واردکننده دریافت و به حساب دارایی واریز می شود.

مالیات بر واردات با در نظر گرفتن ارزش و قیمت کالا و یا بر اساس مشخصات ظاهری چون وزن، حجم و… تعیین و دریافت می گردد.

2-2# مالیات بر مصرف (Consumption Tax)

مالیات بر مصرف از انواع مالیات غیر مستقیم است که توسط مصرف کنندگان در زمان خرید کالا همراه با قیمت کالا پرداخت می شود.

این نوع مالیات بر خرید و فروش کالاهایی ازجمله موارد زیر اعمال می گردد:

• الکل های صنعتی و طبی
• سیگار
• اتومبیل
• فرآورده های نفتی و پتروشیمی
• خاویار
• نوارهای ضبط صوت و تصویر
• خدمات مخابرات بین الملل

3-2# مالیات بر ارزش افزوده (Value Added Tax)

مالیات بر ارزش افزوده از جمله مالیات غیر مستقیم است که
به مابه التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید در یک دوره معین می گویند.

مالیات بر ارزش افزوده را مشتری در ازای کالا و خدمات دریافت شده به فروشنده می پردازد.

فروشنده نیز آن را به سازمان مالیات پرداخت می کند.

مالیات بر ارزش افزوده بر تمامی مراحل تولید تا توزیع اعمال شده و در هر مرحله باید پرداخت گردد.

3# تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم

از تفاوت های میان مالیات مستقیم و غیر مستقیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در مالیات مستقیم نظیر مالیات بر درآمد، شخص به طور مستقیم ملزم به پرداخت مالیات به دولت است و
  امکان فرار مالیاتی در این نوع مالیات وجود دارد؛ اما در مالیات غیرمستقیم امکان فرار مالیاتی وجود ندارد.
• مالیات مستقیم با تورم رابطه عکس دارد و با افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم میزان مالیات نیز کاهش می یابد؛
  اما مالیات غیرمستقیم با تورم رابطه مستقیم دارد و
  با زیاد شدن تورم هزینه مالیاتی بر مصرف، خرید و فروش کالا و خدمات افزایش می یابد.
• مالیات مستقیم با میزان مبلغ مشمول مالیات، رابطه مستقیم دارد و با افزایش مبلغ میزان مالیات نیز افزایش می یابد؛
  در حالی که مالیات غیرمستقیم برحسب درصد ثابتی که از سوی دولت تعیین می شود بر قیمت کالا و خدمات اضافه می گردد.
• مالیات مستقیم قابل انتقال از شخصی به شخص دیگر نیست و باید پرداخت شود؛
  در حالی که مالیات غیرمستقیم قابل انتقال است.

4# متصدی جمع آوری مالیات غیر مستقیم کیست؟

مالیات غیرمستقیم توسط واسطه هایی چون تولیدکنندگان و عرضه کنندگان کالا و خدمات از مصرف کنندگان دریافت می شود.

این واسطه ها همراه با اظهارنامه مالیاتی خود درآمدهای حاصله از مصرف کالا و خدمات را به دولت انتقال می دهند.

5# مزایا و معایب مالیات غیر مستقیم

ازجمله مزایای مالیات غیرمستقیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• راحتی: زمانی که کالایی توسط مصرف کننده خریداری می شود مالیات آن نیز پرداخت می گردد.
  به دلیل این که پرداخت مالیات اندک اندک و متناسب با خرید کالا است،
  برای مصرف کننده که ملزم به پرداخت آن است، راحت تر است.
• گریزناپذیری: مالیات غیرمستقیم با قیمت کالا و خدمات عجین شده است؛ لذا فرار مالیاتی در آن مشکل است.
• شمول زیاد: مالیات غیرمستقیم حجم بالایی از درآمد مالیاتی دولت را در بر می گیرد.
• عدالت اقتصادی: مصرف کننده به هر میزان محصول و خدمات بیشتری مصرف کند،
  مالیات غیرمستقیم بیشتری پرداخت می کند و این امر سبب ایجاد عدالت اقتصادی می شود.

ازجمله معایب مالیات غیرمستقیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نامعین بودن: میزان مالیات غیرمستقیم بر یک کالا را نمی توان پیش بینی کرد؛
  زیرا تعیین میزان آن به تصمیم دولت وابسته است.
• تورم زا بودن: در کشورهای به خصوص کمتر توسعه یافته افزایش مالیات غیرمستقیم سبب افزایش تورم خواهد شد.
• بی عدالتی: در این نوع مالیات تفاوتی میان افراد با توجه به میزان دارایی و درآمد آن ها نیست و
  هر خریدار با هر درآمدی موظف به پرداخت مالیات ثابتی بر کالا و خدمات خریداری شده است.