تمامی پروژه‌های مربوط به افزایش تولید و بهره‌وری نیاز به تیم حرفه‌ای و فنی مهندسی فرآیند دارند که طراحی اولیه تجهیزات مورد نیاز فرآیند را کامل کنند.
مهندسان طراح فرآیند باید افراد دقیق، ریزبین و متعهدی باشند؛ زیرا کوچک‌ترین تغییری که آن‌ها در یک طراحی ایجاد کنند، می‌تواند تفاوت‌های زیادی را در نتیجه کار ایجاد کند.
در کشورهای دارای منابع نفتی مانند ایران، نقش این حوزه مهندسی بسیار پررنگ و ضروری است.
در قسمت دوازدهم از مجموعه راهنمای مشاغل در نماتک به معرفی حوزه مهندسی فرآیند می‌پردازیم.
برای شنیدن تجربه‌ها، راهنمایی‌ها و شناخت بیشتر راه‌های تبدیل شدن به یک مهندس فرآیند حرفه‌ای ادامه این مقاله و ویدیوی زیر را حتما مطالعه کنید.
1# معرفی شغل مهندسی فرآیند
مهندسی فرآیند، به‌عنوان یکی از گرایش‌های رشته مهندسی شیمی، یکی از رشته‌های جذاب و پرکاربرد مهندسی است که در آن به طراحی، تحلیل، اجرا و بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی می‌پردازیم.
این فرآیندها می‌توانند شامل تغییرات فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی مواد اولیه برای تولید محصولات نهایی باشند.
به زبان ساده‌تر، مهندس فرآیند کسی است که به فرآیند تولید از ابتدا تا انتها مسلط است.
او می‌داند که چگونه مواد اولیه را به بهترین شکل ممکن تبدیل به محصول نهایی کند، در عین حال که هزینه‌ها را کاهش و کیفیت محصول را افزایش می‌دهد.
مهندسی فرآیند نقش بسیار مهمی در توسعه صنایع مختلف ایفا می‌کند.
برخی از اهمیت‌های این رشته عبارت‌اند از:
- افزایش بهره‌وری: با بهینه‌سازی فرآیندها، می‌توان به تولید بیشتر و با کیفیت‌تر دست یافت.
- کاهش هزینه‌ها: شناسایی و رفع نقاط ضعف در فرآیندها، باعث کاهش هزینه‌های تولید می‌شود.
- توسعه محصولات جدید: مهندسان فرآیند با طراحی فرآیندهای جدید، امکان تولید محصولات نوآورانه را فراهم می‌کنند.
- حفاظت از محیط زیست: با کاهش مصرف انرژی و مواد اولیه و همچنین کاهش آلودگی، می‌توان به حفاظت از محیط زیست کمک کرد.
برای موفقیت در رشته مهندسی فرآیند، داشتن مهارت‌های زیر ضروری است:
- تسلط بر مبانی مهندسی شیمی: شامل ترمودینامیک، سینتیک، انتقال جرم و حرارت و…
- مهارت‌های شبیه‌سازی: تسلط بر نرم‌افزارهای شبیه‌سازی فرآیند مانند Aspen Plus ،Hysys و…
- مهارت‌های حل مسئله: توانایی تحلیل مسائل پیچیده و ارائه راه‌حل‌های مناسب
- کار گروهی: توانایی کار در تیم‌های چند رشته‌ای و برقراری ارتباط مؤثر مهندسی و فردی
- خلاقیت و نوآوری: برای طراحی فرآیندهای جدید و بهبود فرآیندهای موجود
2# خلاصه گفتگو
آقای مهندس رضا عسگری دانش‌آموخته رشته مهندسی شیمی، گرایش فرآیند است که از سال 1380 و بعد از اتمام تحصیل دانشگاهی وارد بازار کار این رشته شده است.
جناب مهندس در سال اول، فعالیت خود را در یک کارخانه صنایع شیمیایی به عنوان سرپرست بهره‌برداری کارخانه شروع کردند و به بیان خودشان به علت نداشتن تجربه و شناخت مناسب از صنعت، سخت تلاش و کوشش کردند تا این خلأ موجود بین فضای آموزش و صنعت را پر کنند.
در طی بیش از 20 سال گذشته، مهندس عسگری تجربیات گران‌بهایی در زمینه‌های مختلف کاری یک مهندس فرآیند کسب کردند و در شرکت های ایرانی و خارجی متعددی مشغول به کار بودند.
بنا بر فرمایشات مهندس عسگری یکی از دلایل موفقیت ایشان این است که هرگز دست از یادگیری و کسب دانش جدید بر نداشتند و همچنان هم هر زمان نرم‌افزار یا تکنولوژی جدیدی در این زمینه عرضه شود، مهندس به‌سرعت سعی در یادگیری کار با آن می‌کنند و توصیه‌شان به افراد تازه وارد در این حوزه نیز این است که همواره از منابع موجود برای بالا بردن سطح دانش خود استفاده کنند.
با این کار بعد از چند سال کسب تجربه می‌توان به سطح درآمدی بالایی در این حوزه رسید و موقعیت کاری برای افرادی که به این حوزه وارد شوند حتما وجود دارد.
یکی دیگر از توصیه هایی که جناب مهندس داشتند، این است که در کنار بالا بردن دانش فنی برای طراحی، دانش ارتباط مهندسی برای برقراری ارتباط با واحدها و دیسیپلین‌های دیگر مهندسی موجود در یک پروژه را هم بالا ببرند؛ زیرا این بخش یکی از مهم‌ترین ارکان کار یک مهندس فرآیند است که طرح و ایده خود را برای اجرا به دست سایر تیم‌های مهندسی بسپارد و بتواند آنچه که نیاز است را به درستی به آن‌ها منتقل کند.
جناب عسگری فرمودند که یک مهندس فرآیند باید نسبت به اعداد و ارقام مهندسی دقیق و سخت‌گیر باشد و بدانید که هر عدد هرچند ناچیز ممکن است یک تغییر بزرگ در سیستم ایجاد کند و هرگز این اعداد را بدون شناخت دقیق و سهل‌انگارانه نباید رد کرد.
3# معرفی کوتاه مشاغل موجود در حوزه مهندسی فرآیند
با توجه به اهمیت روزافزون صنایع مختلف، نیاز به مهندسان فرآیند ماهر همواره وجود خواهد داشت.
به خصوص با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و استفاده از هوش مصنوعی در صنایع، نقش مهندسان فرآیند در بهینه‌سازی فرآیندها و افزایش بهره‌وری هرچه بیشتر خواهد شد.
وظایف یک مهندس فرآیند بسیار متنوع است و بسته به صنعتی که در آن فعالیت می‌کند، می‌تواند متفاوت باشد.
به طور کلی، یک مهندس فرآیند در هر پروژه مسئول موارد زیر است:
- طراحی فرآیند: طراحی و شبیه‌سازی فرآیندهای جدید تولید
- تحلیل فرآیند: تحلیل فرآیندهای موجود برای شناسایی نقاط ضعف و بهبود آن‌ها
- بهینه‌سازی فرآیند: افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید
- کنترل کیفیت: اطمینان از کیفیت محصولات تولیدشده
- ایمنی: رعایت استانداردهای ایمنی در محیط کار و طراحی تجهیز ایمن
- محیط زیست: کاهش اثرات زیست محیطی فرآیندهای تولید
یک مهندس فرآیند می‌تواند در صنایع زیر مشغول به کار شود:
- صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- صنایع دارویی
- صنایع غذایی
- صنایع شیمیایی
- صنایع کاغذ و سلولز
- صنایع آب و فاضلاب
- انرژی‌های تجدیدپذیر
همچنین یک مهندس فرآیند می‌تواند در زمینه‌های مشاوره و کارشناس تحقیق و توسعه خطوط تولید مشغول به کار شود.
نسخه صوتی
درصورتیکه مشاهده ویدیو برای شما ممکن نیست می توانید از طریق لینک زیر نسخه صوتی این گفتگو را گوش کنید.
در انتها امیدواریم که سخنان گرانبهای جناب مهندس جرقه ای در وجود شما روشن کرده باشد تا در مسیر بهترین شدن در حرفه خودتان قدم های استواری بردارید.
هر سؤالی که درباره مشاغل مهندسی شیمی و طراحی فرآیند دارید در بخش دیدگاه های سایت مطرح کنید، ما با کمال افتخار پاسخگوی شما خواهیم بود و در قسمت های بعدی این گفتگو برترین سؤال ها را از جناب مهندس خواهیم پرسید.
ثبت ديدگاه