استاندارد dmn در زمینه کسب و کار چه نقشی دارد؟

پشت‌صحنه هر مدیریت فرایند کسب‌وکاری، شبکه‌ای از تصمیم‌گیری‌های پیچیده است.

استاندارد DMN، مدل تصمیم و علامت‌گذاری، مشخصاتی برای توصیف، ایجاد و تجسم تصمیم‌گیری در یک کسب‌وکار با هدف تصمیم‌گیری قابل‌ درک برای همه است.

به ‌عبارت‌ دیگر، این نمادی است که زبان را در فرایندهای کسب‌وکار ساده می‌کند، به‌ طوری ‌که آن‌ها برای مدیریت بالاتر و متخصصان به‌ راحتی قابل ‌درک و همچنین قابل‌ تکرار در سایر شرکت‌ها یا نقش‌های درون یک سازمان هستند.

اگر می‌خواهید در مورد این‌که استاندارد DMN چیست و چگونه می‌توانید از آن استفاده کنید، بیشتر بدانید، این مقاله را دنبال کنید.

1# استاندارد DMN چیست؟

DMN مخفف Decision Model And Notation است.

استاندارد DMN که توسط OMG، سازمان پشتیبان BPMN مدیریت می‌شود، تلاش می‌کند همان کاری را که BPMN یک دهه پیش برای مدیریت فرایند کسب‌وکار انجام داد، برای مدیریت تصمیم‌گیری کسب‌وکار انجام دهد.

استاندارد DMN از طریق زبان نموداری مستقل از فروشنده، کسب‌وکار را قادر می‌سازد تا مسئولیت منطقی را که عملیات آن را هدایت می‌کند، به عهده بگیرد.

در واقع، DMN فراتر از BPMN، با توانمندسازی کاربران تجاری برای ایجاد خدمات تصمیم‌گیری کاملاً اجرایی با استفاده از نمودارها و جداول، چیزی که امروز ما آن را Low-Code می‌نامیم، گام گذاشته است.

DMN یک استاندارد باز است و مانند BPMN، مفاهیم و قالب‌های آن، متعلق به مالکیت معنوی محافظت‌شده یک فروشنده ابزار یا شرکت مشاوره نیست.

استاندارد DMN از مدل‌های بصری استفاده می‌کند که قابل‌ تأیید هستند و مدل به‌ عنوان اسناد قابل خواندن برای انسان و به‌ عنوان منبع اجرایی برای موتور اتوماسیون تصمیم‌گیری عمل می‌کند.

این استاندارد به‌گونه‌ای طراحی شده است که منطق تصمیم اجرایی را می‌توان به طور کامل توسط متخصصان موضوع، یعنی غیر برنامه‌نویسان، تعریف و آزمایش کرد.

DMN بر تصمیم‌گیری‌ها، به‌ عنوان ماژول‌های منطق تجاری خاص و قابل‌استفاده مجدد تمرکز می‌کند که مصنوعات دارایی تجاری ملموس سطح بالا هستند و معمولاً توسط کارشناسان موضوع کسب‌وکار (SMEs) ایجاد و نگهداری می‌شوند.

یک تصمیم تجاری DMN را می‌توان مستقیماً از مدل بصری به موتورهای تصمیم بدون ترجمه IT خودکار کرد.

استاندارد DMN همچنین زبان بیان کافی دوستانه (FEEL) را ارائه می‌کند، این زبان راهی ساده اما قدرتمند برای ارائه عملکردهای زیر و سایر عملکردهایی است که افراد تجاری برای تصمیم‌گیری به آن‌ها نیاز دارند، بنابراین از متخصصان فناوری اطلاعات و موضوع پشتیبانی می‌کند:

• منطقی
• متنی
• ریاضی
• پردازش فهرست
• فاصله زمانی
• تاریخ و زمان

2# روند پیدایش و تکامل استاندارد DMN

بذر DMN یک دهه پیش در شورش «اول تصمیم‌ها» علیه شیوه سنتی مدیریت قوانین کسب‌وکار کاشته شد که در آن تصمیم‌ها از پایین‌ به‌ بالا از هزاران قانون «برداشت‌شده» از صفحات گسترده، COBOL قدیمی و دستورالعمل‌های خط‌ مشی جمع‌آوری شدند.

برای مدیریت متمرکز و اتوماسیون تصمیم‌گیری‌ها ابتدا از کسب‌وکار خواسته شد تا تصمیم‌های موردنیاز برای عملیات روزمره را درک کند و از این طریق اطلاعات موردنیاز برای اتخاذ آنها را مشخص کند.

تجزیه جدید از بالابه‌پایین منطق تصمیم‌گیری پیچیده به شبکه‌ای از تصمیمات پشتیبانی ساده‌تر تا داده‌های ورودی منبع، اساس نمودارهای الزامات تصمیم‌گیری استاندارد DMN شد.

مستطیل‌ها در DRD بیانگر تصمیم‌ها هستند و فلش‌های جامد ورودی آن‌ها که نیازمندی‌های اطلاعاتی نامیده می‌شوند، ورودی‌های منطق تصمیم‌گیری آن‌ها را نشان می‌دهند؛ اما استاندارد DMN فراتر از الزامات تصمیم‌گیری را تعریف می‌کند.

شناخته‌شده‌ترین نوع عبارت جعبه‌ای جدول تصمیم نامیده می‌شود.

جداول تصمیم مدت‌ها قبل از DMN بودند؛ اما استاندارد DMN قوانین سخت‌گیرانه‌ای را در مورد قالب و نحو آن‌ها وضع می‌کند؛ اما شما نمی‌توانید منطق تصمیم را به‌تنهایی با جداول تصمیم به طور کامل تعریف کنید.

علاوه بر این، DMN تعدادی عبارات جعبه دار دیگر تحت عنوان عبارت تحت‌اللفظی، فراخوانی، زمینه، رابطه و موارد دیگر را نیز ارائه می‌کند.

ابزاری که به طور کامل DMN را پیاده‌سازی می‌کند، مانند Trisotech Decision Modeler، باید از تمام عبارات جعبه‌ای و FEEL پشتیبانی کند.

به طور رسمی استاندارد DMN1 در سپتامبر 2015 منتشر شد و همچنان توسط گروه وظیفه بازبینی DMN در OMG بازبینی و به‌روز می‌شود.

امروزه آموزش فعلی DMN بر اساس DMN 1.6 است و RTF در حال حاضر روی DMN 1.6 کار می‌کند.

3# پیاده‌سازی استاندارد DMN

برای پیاده‌سازی صحیح استاندارد DMN ضروری است که از سه سطح اصلی انطباق عبور کنید.

این سطوح به‌صورت زیر هستند:

1. الزامات: این سطح از عناصر مورد استفاده در طراحی نمودار تشکیل شده است.
   عناصر مبتنی بر تصمیم‌گیری‌ها، داده‌های ورودی فرایند، منابع دانش (قوانین و خط‌مشی‌ها) و مدل‌های دانش تجاری (منطق فرایند) هستند.
   در این سطح، تمام تصمیماتی که باید گرفته شود در طول هر فرایند، با تأکید بر الزامات خاص لازم برای اجرای هر یک، تعیین می‌شود.
2. زبان بیان: همانطور که گفتیم FEEL، زبان بیان کافی دوستانه، برای نوشتن منطق تصمیم‌گیری استفاده می‌شود.
3. سطح منطقی: در نهایت، سطح سوم یا منطق تصمیم‌گیری به طور مشخص تعیین می‌کند که کدام تصمیمات برای دستیابی به یک اعتبارسنجی و حالت اتوماسیون کامل برای هر تصمیم لازم است.
   این شامل ایجاد یک جدول تصمیم‌گیری با قوانین تجاری است که ورودی‌ها را به خروجی‌ها تغییر می‌دهد.

4# عناصر مدل‌سازی استاندارد DMN

برای مدل‌سازی یک تصمیم با استفاده از استاندارد DMN، باید از DRDs (نمودار نیاز تصمیم‌گیری) استفاده کنید که به‌ وضوح تمام تصمیم‌های حفظ یک فرایند تجاری ضروری را نشان می‌دهد.

برای مدل‌سازی مناسب، چهار عنصر زیر موردنیاز است:

1-4# تصمیمات

در مرحله اول، تصمیمات و الزامات مورد انتظاری وجود دارد که بر اساس مقادیر ورودی که از منطق تصمیم پیروی می‌کنند، هستند.

مرحله دوم اجازه می‌دهد تا خروجی‌ها بر اساس ورودی‌ها تعریف شوند.

2-4# داده‌های ورودی

در اینجا می‌توانیم تمام اطلاعات جمع‌آوری‌شده و مرتب شده توسط تصمیم‌گیرندگان را در قالب یک مقدار ورودی برای استاندارد DMN بیابیم که به‌عنوان «ماده خام» برای اقدامات بعدی و البته برای نتیجه یا خروجی نهایی عمل می‌کند.

3-4# اطلاعات کسب‌وکار

اطلاعات تجاری به عملکردها یا ابتکاراتی اشاره دارد که حاوی داده‌های مرتبط در مورد قوانین یا مدل‌ها است.

این بدان معنی است که آن‌ها می‌توانند قوانین تجاری، مدل‌های تحلیلی یا حتی جداول تصمیم‌گیری باشند که نشان‌دهنده تابعی هستند که از آن یک مدل ایجاد می‌شود.

4-4# منابع دانش

این به مقامات، سیاست‌ها یا فرهنگ تصمیم‌گیری اشاره دارد، به این معنی که عوامل دنیای واقعی مانند متخصصان، کارشناسان، اسناد یا نمونه‌های اثباتی که باعث ثبات تصمیم‌ها می‌شوند.

با استفاده از منابع دانش، می‌توانید مدل‌های دانش کسب‌وکار را ایجاد کنید تا به طور واضح و با جزئیات نحوه مدیریت و مدیریت اطلاعات را تعیین کنید.

5-4# مدل‌های دانش کسب‌وکار

در مدل‌های کسب‌وکار، منطق فرایند از طریق جداول قوانین، استانداردها یا شرایط ذخیره می‌شود، تصمیم‌گیری را ساختار می‌دهد و امکان تکرار تصمیم‌ها را فراهم می‌کند.

5# چرا استاندارد DMN مهم است؟

چنین استانداردسازی چند سال پیش وجود نداشت.

هر فروشنده‌ای روش خاص خود را برای مدل‌سازی تصمیمات و قوانین تجاری داشت (و هنوز هم دارد).

به‌ طور کلی دو مورد عمده در این استاندارد برای مدل‌سازی و اجرای قوانین و تصمیمات تجاری وجود دارد که استاندارد DMN را مهم می‌کند:

1-5# قابلیت همکاری

مانند همه استانداردهای صنعتی، قابلیت همکاری در هسته اصلی اهمیت پشتیبانی از مدل تصمیم‌گیری و نمادگذاری (DMN) است.

به‌ عنوان‌ مثال، در یک راه‌حل مدیریت فرایند کسب‌وکار که توانایی تعریف قوانین اما نه تصمیمات پیچیده و قوانین تجاری را دارد، شما می‌توانید به‌ سادگی یک بسته DMN را بکشید و رها کنید که در این حالت مدل، از گستره کامل DMN برای ایجاد تصمیمات بسیار پیچیده و قوانین تجاری پشتیبانی می‌کند.

2-5# استعدادیابی و آموزش کارکنان

استانداردسازی استعدادیابی را آسان می‌کند، بنابراین استعدادهایی که استاندارد DMN را می‌شناسند و با آن کار کرده‌اند، می‌توانند استخدام شوند.

در این حالت، آموزش کارکنان داخلی نیز آسان‌تر می‌شود؛ زیرا مقالات، آموزش‌ها و غیره زیادی در مورد استاندارد وجود دارد.

اگرچه اجرای آنها همچنان به توانایی‌های فروشنده بستگی دارد؛ اما بهتر از هیچ است.

6# نتایج ارائه شده توسط استاندارد DMN

استاندارد DMN براساس ویژگی‌هایی که دارد کاربردهای مختلفی را برای ما ارائه می‌دهد. از جمله:

• تصمیمات و فرایندها معمولاً مشخص است که اختلاط منطق تصمیم‌گیری با مسیرهای فرایند کسب‌وکار چندان انعطاف‌پذیر نیست و منجر به مدل‌های فرایند پیچیده می‌شود.
  جداکردن تصمیمات و منطق آن‌ها از فرایند بهتر است؛ اما قبل از استاندارد DMN هیچ مدل‌سازی استانداردی برای آن وجود نداشت.
• اکثر مردم می‌دانند که جداول تصمیم چیست (تعدادی ردیف یا ستون حاوی قوانین تصمیم‌گیری در مورد ترکیب عبارات شرط با نتیجه مربوطه)؛ اما بسیاری متوجه نشدند که چگونه مفهوم جدول تصمیم در طول سال‌ها به یک تکنیک مدل‌سازی دقیق و قدرتمند (بر اساس سازگاری با ساخت، نرمال‌سازی، صحت و…) اصلاح شده است.
  اشکال مختلف، با نام‌های متفاوت و معنایی متفاوت، هنوز هم گاهی استفاده می‌شوند، استاندارد DMN به ما اجازه می‌دهد تا این اشکال مختلف را بشناسیم و بدون ابهام درک کنیم و مبادله کنیم.
• روش مدل‌سازی تصمیم‌گیری روش جدول تصمیم‌گیری جدید نیست.
  روش‌ها، هم برای طراحی جداول منفرد و هم برای طراحی شبکه‌ای از جداول تصمیم (که در آن نتیجه یک جدول به‌عنوان شرط در جدول دیگر استفاده می‌شود)، برای سال‌ها وجود داشته است که امکان بیان مدلی از تصمیمات مرتبط را فراهم می‌کند؛ اما ازآنجایی‌که روش‌شناسی‌های دیگر ظاهر شده‌اند که حاوی انواع تعریف‌نشده جداول می‌باشند، حفظ بینش‌های گذشته و اجتناب از سردرگمی مهم است.
• جداسازی ساختار تصمیم‌گیری و منطق تصمیم‌گیری را می‌توان به اشکال مختلفی بیان کرد. گاهی اوقات جداول (مرتبط) کامل هستند؛ اما در بسیاری از موارد دیگر، اشکال دیگر بهتر عمل می‌کنند. (توابع ریاضی، شبکه‌های عصبی و…)
  استاندارد DMN، با جداکردن منطق تصمیم و تصمیم، به ما اجازه می‌دهد تا روابط تصمیم را مدل کنیم، حتی اگر همه منطق در جداول بیان نشده باشد.
• اگر مفهوم جدول تصمیم برای سال‌ها به‌خوبی تعریف شده باشد، یک نماد دقیق (در مورد آنچه در کدام سلول قرار می‌گیرد) برای اجرای خودکار مفید است.
  DMN با زبان بیان ساده خود، طراحی مدل محور را امکان‌پذیر می‌کند، به‌گونه‌ای که افراد تجاری می‌توانند واقعاً بدون نگرانی در مورد پیاده‌سازی، منطق تصمیم‌گیری را مدل‌سازی و حفظ کنند.

7# مزایای استاندارد DMN

طیف گسترده‌ای از مزایا وجود دارد که یک تیم یا سازمان می‌تواند از استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری و نمادهای مرتبط برای ثبت تصمیمات مهم برای یک ابتکار، پروژه، بخش یا شرکت به دست آورد.

قانع‌کننده‌ترین این مزایا احتمالاً توانایی جمع‌آوری و تجسم قوانین در یک مدل واحد و مشاهده چگونگی ارتباط آن‌ها با یکدیگر و ورودی‌ها، مدل‌های دانش کسب‌وکار و منابع دانشی است که برای تعیین خروجی‌ها استفاده می‌شوند.

طیف گسترده‌ای از مزایای دیگر، از جمله توانایی ایجاد اجرای تصمیمات در قالب کد برنامه‌نویسی به طور مستقیم از مدل‌ها وجود دارد.

هر سازمانی بدون شک مزایای بی‌شماری از استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری و نمادگذاری خواهد داشت.

در این بخش برخی از مزایای اصلی شامل توانایی‌های زیر است:

• تجسم تصمیمات و قوانین
• ساده کردن نمودارهای فرایند کسب‌وکار
• تجسم ورودی‌ها و تجزیه و تحلیل‌ها
• برقراری ارتباط بر اساس درک مشترک ارتباط
• تسهیل همکاری در سازمان
• کشف فرصت‌های اتوماسیون
• ادغام اطلاعات در مدل‌های معماری
• ایجاد یک منبع واحد از حقیقت «تصمیم»
• شبیه‌سازی مدل‌های تصمیم‌گیری و بیان مدل‌های دیگر
• تولید کد برنامه‌نویسی
• انجام آسان بررسی سازگاری و صحت
• پیدا کردن شکاف‌ها و همپوشانی‌ها در مشخصات و کشف خطا در آن‌ها
• انجام آسان تست مدل‌ها
• ایجاد کتابخانه‌های تصمیم‌گیری با قابلیت استفاده مجدد

8# موارد استفاده از استاندارد DMN

برخلاف سیستم‌های مدیریت قوانین تجاری (BRMS) که انحصاری فروشنده هستند، استاندارد DMN یک استاندارد مستقل از فروشنده است و از آنجا که DMN به‌جای قوانین بر تصمیم‌گیری تمرکز می‌کند، DMN به‌عنوان جایگزینی برای BRMS به‌ سرعت در حال‌ رشد است.

موارد استفاده معمولی برای نمادگذاری مدل تصمیم DMN به یکی از سه دسته تقسیم می‌شود:

• تعریف تصمیم‌گیری دستی و انسانی
• تعیین الزامات برای تصمیم‌گیری خودکار
• ایجاد یک مدل کامل و اجرایی از تصمیم‌گیری

مورد سوم به استاندارد جدیدی در شیوه‌های تبدیل دیجیتال تبدیل شده است؛ زیرا مدل‌سازی استاندارد DMN پیش‌شرط اتوماسیون تصمیم‌گیری است که به نوبه خود پیش‌شرطی برای اکثر اتوماسیون‌های کسب‌وکار دیجیتال است.

اتوماسیون تصمیم‌گیری تضمین می‌کند که تصمیمات تجاری قابل‌استفاده مجدد به طور مداوم و دقیق اتخاذ می‌شوند.

کپسوله‌سازی منطق تصمیم‌گیری کسب‌وکار با DMN همچنین اجازه می‌دهد تا جریان‌های کاری فرایند کسب‌وکار یا تصمیم‌های تجاری بدون تأثیر بر یکدیگر تغییر کنند.

9# مثالی از پیاده‌سازی استاندارد DMN

استفاده از استاندارد DMN یک فرایند استانداردسازی ایده‌آل برای توصیف، برقراری ارتباط و تکرار فرایندها در هر کسب‌وکاری، حتی به‌منظور صدور فرایند برای تکرار آن تقریباً واضح است.

با این‌ حال، ممکن است از نظر تئوری نیز برای برخی گیج‌کننده باشد، بنابراین یک مثال برای نشان‌دادن آن، ایده بهتری از توانایی مدل‌سازی DMN ارائه می‌دهد.

فرض کنید Professional Runners، یک شرکت خیالی که کفش‌ها و تجهیزات ورزشی می‌فروشد، تصمیم می‌گیرد معاملات، تبلیغات و پاداش‌هایی را به مشتریان باتوجه‌ به وفاداری آنها ارائه دهد.

در حالی‌ که یک جفت کفش دویدن می‌تواند در بیشتر مواقع سال X قیمت داشته باشد، شرایط زیادی وجود دارد که می‌تواند قیمت را در دوره‌های خاصی کاهش دهد.

حالا فرض کنید دونده‌های حرفه‌ای قیمت‌های خود را بر اساس سطوح پاداش تعیین می‌کنند.

برای درک این موضوع، به‌جای اینکه کارکنان به‌صورت دستی قیمت‌ها را ایجاد کنند، یک DMN با قوانین ایجاد می‌کنند.

برای مشتریان جدید، تخفیف 0% است.

طبق استراتژی برای مشتریان نقره‌ای که دو تا پنج خرید در سال انجام می‌دهند، تخفیف 15% است و مشتریان طلایی با بیش از پنج خرید در سال از 25% تخفیف برخوردار می‌شوند.

در همین راستا، اگر مشتری برای اولین‌بار خرید کند، قیمت تمام شده را پرداخت می‌کند اگر مشتری نقره‌ای باشد، سیستم 15 درصد تخفیف ارائه می‌دهد و در صورت طلایی بودن 25 درصد تخفیف دریافت خواهد کرد.

در این فرآیند، ورودی سطح پاداش و خروجی قیمت محصول نهایی خواهد بود.

10# آینده پیشروی استاندارد DMN

استفاده از DMN، به‌ عنوان یک استاندارد بین‌المللی، در کنترل مسیرهای گردش کار پیچیده فین‌تک در حال جهانی‌شدن است و ترکیب هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML) با DMN به‌ سرعت در حال‌ رشد است.

نمای بزرگ DMN از الزامات تصمیم‌گیری در صنعت خدمات مالی مهم است که در آن تصمیم‌گیری تجاری اغلب دارای دو بعد موازی بعد تجاری و بعد نظارتی است.

مدل‌سازی و اتوماسیون DMN کاملاً با استفاده گسترده از استانداردهای فین‌تک مانند هستی‌شناسی تجاری صنعت مالی (FIBO)، سازمان استاندارد املاک و مستغلات (RESO) و انجمن تحقیقات عملیات تعاونی و استاندارد توسعه (ACORD) در صنعت بیمه مطابقت دارد که این تطابق آینده خوبی را برای استاندارد DMN رقم خواهد زد.

نتیجه‌گیری

صنعت شاهد مدل‌های کسب‌وکار جدید مخرب از سوی استارت‌آپ‌ها است که با افزایش مقررات از سوی نهادهای دولتی که رعایت این قوانین را به موضوعی جدی و پرهزینه تبدیل می‌کند، خطوط بین عملکردهای نهادی سنتی را محو می‌کند.

علاوه بر این، این مقررات به طور مکرر تغییر می‌کند و از مکانی به مکان دیگر متفاوت است.

مقررات مربوط به مدیریت ریسک و مدیریت نقدینگی مستلزم نظارت مستمر و اسناد افشای به‌ظاهر بی‌پایان است.

DMN یکی از سه استاندارد مکمل معرفی شده توسط OMG است که به استانداردسازی زبان‌های پشت سیستم‌های مختلف مدیریت فرایند اختصاص دارد.

استاندارد DMN به‌عنوان یک مترجم، کدهای موجود در پس تصمیم‌گیری پیچیده را به نمودارهایی به‌راحتی قابل خواندن تبدیل می‌کند.

این استاندارد همه را از مدیران C-Suite گرفته تا توسعه‌دهندگان فنی قادر می‌سازد تا درخت‌های تصمیم را تجسم کنند که هر جریان کاری را تأمین می‌کند.