با یک نگاه کلی به روند تولید و ساخت محصول می توان به این نتیجه رسید که اندازه گیری دما در تمامی صنایع مورد نیاز است و
به همین دلیل یک مسئول باید به خوبی بداند که ترمیستور چیست؟

تجهیزات سنجش دمای متفاوتی در صنعت موجود است و شما باید بتوانید بر اساس شناخت ویژگی های آن ها مورد مناسب پروژه خود را انتخاب کنید.

اگر علاقه مندید با ترمیستور به طور کامل آشنا شوید و تفاوت های آن را با سایر حسگرهای دما بدانید تا انتها همراه ما باشید.

1# ترمیستور چیست؟

واژه ترمیستور (Thermistor) از ترکیب دو واژه انگلیسی thermal به معنی دمایی و resistor به معنی مقاومت ساخته شده است.

همانطور که احتمالا از معنای این عبارت متوجه شدید؛ ترمیستورها مقاومت هایی هستند که
بسیار وابسته به دما می باشند.

یعنی میزان مقاومت (Ω) این قطعات در اثر تغییر دما مقدار تغییر چشم گیری دارد.

بازه دمایی که می توانند در آن کار کنند وابسته به جنس پراب ها بوده و معمولا بین 100- تا 300 درجه سانتی گراد متغیر است.

با استفاده از ترمیستور ها می توان تجهیزات و دستگاه های بسیار مهم الکتریکی ساخت که از اصلی ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • محدودکننده های جریان هجومی
  • سنسور دما
  • محافظ های اضافه جریان ریست شونده
  • تجهیزات گرمایشی خود تنظیم شونده

جنس مواد سازنده ترمیستور ها معمولا از فلزات اکسید شده است که
بر اساس تفاوت این مواد، انواع ترمیستور ایجاد می شوند.

2# انواع thermistor

1-2# ترمیستور PTC (ضریب حرارتی مثبت)

PTC مخفف عبارت Positive Temperature Coefficient به معنی اندازه گیری با ضریب حرارتی مثبت است.

در این گونه از ترمیستورها افزایش دما منجر به افزایش مقاومت شده و کاهش دما منجر به کاهش مقاومت می گردد و
به طور خلاصه رابطه مستقیم بین R و T برقرار است.

فلزاتی نظیر پلاتین، نیکل، مس و تنگستن از جمله مواد سازنده این نوع ترمیستور هستند.

از PTC برای محافظت مدارهای الکتریکی در شرایط اضافه جریان استفاده می شود به این صورت که
با بالا رفتن جریان بیش از حد دمای قطعه بالا می رود و در نتیجه مقاومت آن بسیار زیاده شده و
در نهایت مدار را قطع می کند.

کارایی این نوع مشابه فیوزهاست.

در نمونه های مربوط به PTC، از استانداردی تحت عنوان IEC 60751 استفاده می کنیم.

ترمیستور

2-2# ترمیستور NTC (ضریب حرارتی منفی)

NTC مخفف عبارت Negative Temperature Coefficient به معنی اندازه گیری با ضریب حرارتی منفی است.

در ترمیستور های NTC افزایش دما منجر به کاهش مقاومت شده و کاهش دما منجر به افزایش مقاومت می گردد و
به طور خلاصه رابطه معکوس بین R و T در ترمیستور برقرار است.

NTC ها معمولا از اکسید فلزاتی نظیر کروم، کبالت، آهن ، ترکیب منگنز و نیکل ساخته می شوند.

تذکر: NTC ها از نظر قیمت، بسیار گران تر از PTC ها می باشند. این به علت دقت اندازه گیری بالاتر این نوع ترمیستور ها است.

در واقع منحنی تغییرات NTC ( ترمیستور ) دارای رزولوشن بسیار بیشتری است.

اما در صنعت عموما از PTC ها استفاده می شود.

نمودار کلی (منحنی مشخصه فیزیکی) برای PTC و NTC را در شکل زیر مشاهده می کنید:

منحنی مقاومت متغیر با دما ترمیستور

تا حدود دمای 350 ، PTC ها رفتاری خطی دارند.

چون این خاصیت خطی به ما پاسخ خوبی را نشان می دهد، در صنعت تا دماهای 350 از PTC ها استفاده می شود.

پرکاربردترین PTC ها، پلاتین و نیکل می باشند.انواع مختلف ترمیستور

3# کاربرد ترمیستور چیست؟

ترمیستور های NTC معمولا به عنوان سنسور دما استفاده می شوند یا
به صورت موازی با مدار قرار می گیرند تا به عنوان محدود کننده جریان ورودی به مدار مورد، استفاده قرار گیرند.

همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم ترمیستور های PTC معمولا به صورت سری به مدار متصل می شوند و
برای محافظت در برابر جریان اضافی استفاده می شوند.

اشکال مختلف ترمیستور

ترمیستورهای NTC در بازه دمایی 0 تا 70 درجه سانتی گراد با دقت خوبی در حدود 0.1 یا 0.2 درجه سانتی گراد عمل می کنند.

این ترمیستورها در موارد زیر کاربرد دارند:

  • تراشه های با پوشش شیشه
  • اپوکسی های بدون پوشش
  • سیم های سرب عایق بندی شده
  • میله ها و دیسک ها

کاربرد ترمیستور

4# کاربرد ترمیستور در گوشی های هوشمند

ترمیستور NTC در گوشی های هوشمند نیز به کار می رود.

وظیفه آن این است که وضعیت حرارتی باتری را به گوشی اعلام کند.

زمان شارژ گوشی، اگر دمای باتری از حد مجاز بیشتر شود، با کم شدن مقدار NTC گوشی به سرعت فرمان قطع عملیات شارژ را صادر می کند.

5# RTD چیست؟

آشکارساز دمای مقاومتی (resistance temperature detector) یا همان RTD یک نوع دیگر از سنسورهای دما است که
به علت شباهت بسیار زیاد در نحوه عملکرد با ترمیستور اشتباه گرفته می شود.

1-5# تفاوت thermistor با RTD

اصلی ترین تفاوت ترمیستورها با RTD در جنس مواد سازنده آن هاست.

RTD ها معمولا از یک فلز خالص تشکیل می شوند که توسط یک پوشش یا پراب حافظت شده است؛
اما ترمیستورها همانطور که گفته شد از ترکیبی از مواد برپایه اکسید فلزی ساخته می شوند.

تفاوت دوم در بازه دمایی قابل اندازه گیری است که در ترمیستورها بسیار محدودتر از RTDهاست.

سومین تفاوت مهم در انتخاب میان این دو تجهیز هزینه آن ها است که
در دمای کاری مشابه ترمیستورها بسیار مقرون به صرفه تر هستند

دقت اندازه گیری، حساسیت و سرعت پاسخ دهی ترمیستورها نیز بیشتر از RTD هاست.

دانلود pdf مقاله

درباره نویسنده : محمد امینی

محمد امینی
کارشناسی مهندسی برق کنترل از دانشگاه صنعتی امیرکبیر...، به نوشتن و فوتبال علاقه دارم و از اونجایی که به صورت نیمه حرفه‌ ای فوتبال بازی می کنم، از این بازی یاد گرفتم که برای ایجاد تغییر باید تلاش کرد و با هم تیمی های دیگه به سوی موفقیت پیش رفت.

نظرتون درباره این مقاله چیه؟
ما رو راهنمایی کنید تا اون رو کامل تر کنیم و نواقصش رو رفع کنیم.
توی بخش دیدگاه ها منتظر پیشنهادهای فوق العاده شما هستیم.

۱۷ دیدگاه

  1. Avatar
    محمد ابوالقاسمی ۱۴۰۱/۰۷/۱۷ در ۱۴:۰۱ - پاسخ

    سلام.وقت بخیر.سوالی داشتم که ممنون میشم راهنماییم کنید.
    روی سیم پیچی یک الکتروموتور دو عدد PTC و یک عدد NTC بصورت سری نصب شده و دو سر ابتدا و انتهای آنها،وارد جعبه کلم شده.علت سری بسته شدن آنها چیست؟
    ممنون میشم راهنمایینم کنید.

    • مبینا شیرین
      مبینا شیرین ۱۴۰۱/۰۷/۱۷ در ۱۶:۳۶ - پاسخ

      سلام خدمت شما جناب ابوالقاسمی عزیز
      لطفا سوالات تخصصی خودتان را در فروم سایت به ادرس لینک زیر مطرح بفرمایید تا عزیزان راهنمایی کنند
      https://katibeha.com
      از همراهی شما با تیم نماتک سپاسگزار هستیم

  2. Avatar
    رحیمی ۱۳۹۹/۰۳/۰۳ در ۱۶:۰۰ - پاسخ

    سلام ، کلیپ آمورش RTD رو دیدم خیلی عالی و مفید بود ، از این بابت بسیار ممنونم . من قصد ساخت گرمکن القایی دارم .در این زمینه میتونید به من کمک کنید . بطور کلی آیا در زمینه الکترومغناطیس بسته آموزشی دارید؟ ممنون

    • حانیه برمایون
      حانیه برمایون ۱۳۹۹/۰۳/۰۶ در ۱۲:۵۵ - پاسخ

      سلام
      ممنون از دلگرمی و انرژی خوبی که به ما میدید
      مفتخریم که این اموزش برای شما مفید بوده
      در حال حاضر خیر متاسفانه در این زمینه اموزشی نداریم.
      اما حتما این موضوع تحت پیشنهاد شما همراه عزیز به تیم تولید اموزش، منتقل خواهد شد

  3. Avatar
    حسین عبادی ۱۳۹۹/۰۱/۲۷ در ۰۹:۱۷ - پاسخ

    سلام ممنون میشم بگید چطور میشه پکیجهای اموزشیتونو صفر تا صد رو تهیه کنم.اگ امکانش هست ایمیل بفرمایید با تشکر

    • حانیه برمایون
      حانیه برمایون ۱۳۹۹/۰۱/۲۷ در ۱۱:۰۶ - پاسخ

      سلام
      شما میتونید از بخش بسته های جامع سایت، محصول موردنظر خودتون رو پیدا کنید و مشخصات اون رو مطالعه کنید.
      بعد از انتخاب بسته موردنظرتون از طریق فروشگاه خریدتون رو تکمیل بفرمایید.
      موفق باشید

  4. Avatar
    محمد علی یعقوبی ۱۳۹۸/۰۶/۲۱ در ۱۷:۲۲ - پاسخ

    با سلام
    آی شما راه کاری برای اندازه گیری دمای فلر در پالایشگاه دارید
    ۱- RTD ها که او رنج دما رو ساگورت نمیکنند
    ۲- ترموکوپل هم به دلیل کوتاه بودن طول کابل نمیشه استفاده کرد. در صورت اضافه کردن کابل هم که بحث خطا به دلیل تشکیل ترموکوپل در محل اتصال های کابل واسط به کابل ترموکوپل پیش میاد. ترانسمیتر رو هم که به اون نزدیکی به ترانسیمتر نمیشه نصب کرد تا کابل خود ترموکوپل رو بهش وصل کنیم، صد در صد ذوب میشه
    لطفا اگه راهکاری دارید برای من ایمیل کنید.
    ممنون و سپاسگذار
    محمد علی یعقوبی

    • محمد امینی
      محمد امینی ۱۳۹۸/۰۶/۲۶ در ۲۳:۲۹ - پاسخ

      سلام
      استفاده از پیرو متر ها مناسب می باشد.

  5. Avatar
    سید مهدی شاهرخی ۱۳۹۸/۰۲/۲۷ در ۱۶:۲۱ - پاسخ

    خییییلی خییییلی خوب بود به محض اینکه بتونم هزینه پکیج رو جور کنم حتما سفارش میدم کلا خیلی علاقه مند به اتوماسیون صنعتی هستم و خودم در ضمینه رباتیک و هوش مصنوعی کار کردم و چند سالی هست کم و بیش به صنعت علاقه مند شدم و دوست دارم در این ضمینه پیشرفت کنم واقعا اگر کشور دوتا استاد توانا با فن بیان مثل شما داشت وضعیت دانشگاه ها خیلی خیلی بهتر میشد …با تشکر از شما

    • حسین هاشمی
      حسین هاشمی ۱۳۹۸/۰۲/۲۹ در ۱۷:۰۰ - پاسخ

      سلام جناب مهندس شاهرخی عزیز
      ممنونم از لطف و محیت شما
      حتما با مجموعه تماس بگیرید تا ما زودتر بتونیم آموزش ها در اختیارتون قرار بدیم
      امیدوارم که در این مسیر همراه خوبی براتون باشیم

    • مجید گودینی
      مجید گودینی ۱۳۹۸/۰۲/۲۹ در ۱۷:۳۰ - پاسخ

      سلام جناب شاهرخی
      خوشحالیم که به این حوزه علاقه مند شدید و امیدواریم که به خانواده نماتک بپیوندید.
      تشکر

  6. Avatar
    مصیب مرادی ۱۳۹۷/۱۰/۰۸ در ۲۳:۳۴ - پاسخ

    با سلام
    تشکر ویژه بابت ویدیوهایی که گذاشتید، خیلی مفید و عالی هستند

    • محمد امینی
      محمد امینی ۱۳۹۷/۱۰/۰۹ در ۰۱:۵۶ - پاسخ

      سلام
      ممنون از توجه شما

  7. Avatar
    مهران ۱۳۹۷/۰۸/۰۲ در ۱۶:۲۷ - پاسخ

    با درود و سپاس از همه دستاندرکاران که در امر اموزش تلاش مجدانه و بیوقفه بعمل میاورید،
    خواهشمندم در صورت امکان،در قسمتهایی که امکان دانلود رایگان مانند ویدئو ،گذارده اید ،امکان دانلود اموزش pdf را هم مبذول بفرمایید،با سپاس و امتنان

    • Avatar
      تیم نماتک ۱۳۹۷/۰۸/۰۳ در ۰۱:۰۸ - پاسخ

      سلام
      امیدواریم که با همراهی شما دوستان و همراهان عزیز در این مسیر روز به روز بهتر و بیشتر بتوانیم فعالیت کنیم.

  8. Avatar
    سعید ۱۳۹۷/۰۷/۳۰ در ۲۲:۵۶ - پاسخ

    خیلی عالی هست,چند روزی بود دنبال فیلمی بودم که درباره ی ترموکوپل ها و… توضیح بده,اما به جای فیلم فقط جزوه پیدا میکروم که وقت نمیکردم بخونمشون اما با این فیلم حرفی برای گفتن نمیمونه

    • Avatar
      تیم نماتک ۱۳۹۷/۰۸/۰۲ در ۰۰:۰۴ - پاسخ

      سلام سعید جان
      خیلی مسروریم از رضایتی که شما داری!

ارسال دیدگاه