تسعیر نرخ ارز چیست و چه کاربردی در حسابداری دارد؟

هنگامی که ارز خارجی در گزارش مالی وجود دارد، نوسانات نرخ ارز می‌تواند سود و زیان تحقق نیافته‌ای ایجاد کند که عملکرد مالی شرکت را به شکلی نادرست منعکس کند.

هنگام اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری و عملیاتی آینده، این عدم دقت برای مدیران اجرایی و ذینفعان مشکل ساز است.

آنها همچنین می‌توانند به چالش‌های گزارش دهی از منظر مالیاتی منجر شوند.

برای حل این مشکلات، تسعیر نرخ ارز یک فرآیند حیاتی است که حسابداران باید برای تحقق سود و زیان اجرا کنند.

این فرآیند تضمین می‌کند که صورت‌های مالی یک شرکت به صورت دقیق در واحد پول عملیاتی آن ادغام می‌شود.

در این مقاله به بررسی تسعیر نرخ ارز، فرآیند تسعیر نرخ ارز، علل اهمیت و روش‌های انجام آن، کاربرد تسعیر نرخ ارز در حسابداری و تعدیل تسعیر نرخ ارز خواهیم پرداخت.

1# تسعیر نرخ ارز چیست؟

تسعیر در لغت نامه دهخدا به معنای نرخ نهادن، در فرهنگ معین به معنای بها تعیین کردن و در فرهنگ عمید به معنای بها و ارزش چیزی را معین کردن است.

تسعیر نرخ ارز برای یک کسب و کار معمولاً در چارچوب یک شرکت مادر با شرکت‌های تابعه انجام می‌شود.

شرکت مادر دارای یک ارز عملکردی است که واحد پول محیط اقتصادی اولیه است که در آن شرکت جریان‌های نقدی تولید و مصرف می‌کند.

برای ایجاد شفافیت، ممکن است از شرکت‌هایی که سرمایه‌ گذاری در خارج از کشور دارند، خواسته شود ارقام حسابداری خود را به یک ارز گزارش کنند.

اگر شرکت‌های تابعه شرکت اصلی در کشور دیگری فعالیت کنند و از ارز دیگری استفاده کنند، نتایج مالی آن شرکت‌های تابعه خارجی با استفاده از تبدیل ارز به واحد پولی شرکت اصلی تبدیل می‌شود.

اگر نهادی تجاری در کشورهای دیگر فعالیت کند، از ارزهای مختلف در عملیات تجاری خود استفاده خواهد کرد.

با این حال، وقتی صحبت از حسابداری می‌شود، صورت‌های مالی باید به یک ارز واحد ثبت شود.

به همین دلیل است که باید تسعیر نرخ ارز را انجام داد.

به عنوان مثال، اگر سازمانی دفتر مرکزی خود را در کشور A تأسیس کرده باشد؛ اما در کشور B فعالیت دارد، باید ارز کشور B را به ارز کشور A تبدیل کند.

بخشی از نگهداری سوابق مالی، تسعیر نرخ ارز، فرآیند تخمین مقدار پول به یک ارز در واحد پول دیگری است.

فرآیند تسعیر نرخ ارز، تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی را آسان‌تر می‌کند که در صورت وجود بیش از یک ارز غیرممکن است.

2# فرآیند تسعیر نرخ ارز

سه مرحله در فرآیند تسعیر نرخ ارز را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

1-2# تعیین ارز عملکرد واحد خارجی

کسب و کارها باید یک ارز کاربردی را برای گزارش تعیین کنند.

ارز عملکردی همان ارزی است که شرکت برای اکثر معاملات خود از آن استفاده می‌کند.

شما می‌توانید واحد پول کشوری را که مقر اصلی شما در آن قرار دارد یا عملیات اصلی شما در آن انجام می‌شود، انتخاب کنید.

زمانی که شما در چندین کشور به میزان مساوی کسب و کار انجام دهید، تعیین این امر می‌تواند دشوار باشد.

با این حال، هنگامی که ارز عملکردی را انتخاب می‌کنید، تنها زمانی باید تغییراتی در آن ایجاد شود که تغییر قابل توجهی در شرایط و واقعیت‌های اقتصادی وجود داشته باشد.

2-2# اندازه گیری صورت‌های مالی واحد خارجی (مجدداً به واحد پول عملیاتی)

باید مطمئن شوید که تمام صورت‌های مالی شما از ارز گزارشگری استفاده می‌کنند.

تبدیل صورت‌های مالی به پول داخلی با تبدیل صورت سود و زیان آغاز می‌شود.

طبق FASB ASC مبحث 830، ارزهای خارجی مهم است، تمام معاملات درآمدی باید به نرخی که در زمان وقوع معامله وجود داشته است، تبدیل شوند.

مقررات GAAP ایجاب می‌کند که اقلام موجود در ترازنامه مطابق با نرخ مبادله در تاریخ ترازنامه تبدیل شوند در حالی که اقلام صورت سود و زیان طبق میانگین موزون نرخ مبادله تبدیل می‌شوند.

بسیار حیاتی است که تاریخ‌هایی را که در آن هر یک از تراکنش‌های فوق رخ داده، زیر نظر داشته باشید.

اگرچه بیشتر تبدیل ارز در پایان سال مالی انجام می‌شود؛ اما در برخی موارد نرخ های مبادله بر اساس تاریخ معامله تعیین خواهند شد.

صورت‌های بانکی و سوابق درآمد به شما کمک می‌کند تا نرخ‌های مناسب را تعیین کنید.

3-2# ثبت سود و زیان در ترجمه ارزها

سود و زیان ناشی از معاملات ارزی که با یک نرخ ثبت و تبدیل شده و سپس به معاملات در تاریخ بعدی و نرخ های متفاوت منجر می‌شود، در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه ثبت خواهد شد.

3# علل اهمیت تسعیر نرخ ارز

تبدیل دقیق ارز خارجی به چند دلیل مهم است:

• امکان مقایسه صورت‌های مالی در بین واحدهای تجاری را افزایش می‌دهد و امکان گزارش تلفیقی بهتر را فراهم می‌کند.
• این خطرات ناهماهنگی نرخ ارز را کاهش می‌دهد که می‌تواند تحلیل‌های مالی را منحرف کند.
• بر تعهدات مالیاتی، تصمیمات تأمین مالی و اندازه گیری عملکرد تاثیر می‌گذارد.
  تبدیل نادرست می‌تواند منجر به انتخاب‌های ضعیف شود.
• نوسان نرخ ارز به این معنا است که ریسک‌های ارزی باید به درستی در نظر گرفته شوند.
  این امر باعث ثبات در گزارشگری مالی می‌شود.

در اقتصاد جهانی امروز، تبدیل ارز خارجی یک فرآیند حسابداری حیاتی برای هر شرکتی است که در خارج از کشور فعالیت می‌کند.

این فرآیند ادغام صورت‌های مالی و تصمیم گیری‌های تجاری بهتر را تسهیل می‌کند.

4# روش‌های تسعیر نرخ ارز

نرخ ارز دائماً در نوسان است و می‌تواند هنگام حسابداری تبدیل ارز خارجی با مشکل مواجه شود.

به جای استفاده ساده از نرخ ارز فعلی، کسب و کارها ممکن است به نرخ‌های مختلف برای یک دوره خاص یا تاریخ خاص نگاه کنند.

در این بخش به بررسی روش‌های تسعیر نرخ ارز خواهیم پرداخت.

1-4# روش نرخ فعلی

با استفاده از این روش تبدیل، اکثر اقلام صورت‌های مالی به نرخ ارز جاری تبدیل می‌شوند.

دارایی‌ها و بدهی‌های کسب و کار نیز به نرخ ارز جاری تبدیل خواهند شد.

این امر ممکن است منجر به نوسانات مرتبط با تغییرات نرخ ارز شود؛ بنابراین سود و زیان مربوط به این تبدیل به جای حساب درآمد خالص تلفیقی در حساب ذخیره گزارش می‌شود.

2-4# روش نرخ زمانی

روش نرخ زمانی که به عنوان روش تاریخی نیز شناخته می‌شود، برای تعدیل دارایی‌های درآمدزا در ترازنامه و اقلام صورت سود و زیان مرتبط با استفاده از نرخ‌های مبادله تاریخی از تاریخ معاملات یا از تاریخی که شرکت آخرین بار ارزش بازار منصفانه را ارزیابی کرده است، اعمال می‌شود.

3-4# روش ترجمه پولی – غیر پولی

روش ترجمه پولی – غیر پولی زمانی استفاده می‌شود که عملیات خارجی با شرکت مادر ادغام شده باشد.

این روش اقلام پولی مانند وجوه نقد و حساب‌های دریافتنی را با استفاده از نرخ ارز جاری ترجمه کرده و دارایی‌ها و بدهی‌های غیر پولی شامل موجودی‌ها و دارایی‌ها را با استفاده از نرخ ارز تاریخی تبدیل می‌کند.

5# کاربرد تسعیر نرخ ارز در حسابداری

در مورد رفتار حسابداری سود و زیان تسعیر نرخ ارز، بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه شامل دسته‌ای به نام سایر درآمدهای جامع است.

سایر درآمدهای جامع (OCI) شامل سود و زیان تحقق نیافته ناشی از تبدیل ارز خارجی و معاملاتی است که هنوز قبل از تکمیل یا انحلال معلق هستند.

پس از اتمام معامله، سود و زیان در صورت سود و زیان شناسایی و از درج در سایر درآمدهای جامع در ترازنامه حذف می‌شود.

حسابداری ارز خارجی شامل این برنامه‌ها است:

• واحد پول عملکردی یک واحد تجاری
• ثبت تراکنش‌های FX
• تبدیل ارز صورت‌های مالی
• ثبت و تنظیم سایر درآمدهای جامع (OCI)
• انعقاد و ثبت قراردادهای آتی برای پوشش FX

در این بخش با کاربرد تسعیر نرخ ارز در حسابداری آشنا خواهیم شد.

1-5# ارز عملکردی یک نهاد

اولین گام در حسابداری ارزی، تعیین واحد پولی عملکردی واحد تجاری است.

قبل از تدوین در ASC 830، بیانیه شماره 52 FASB (صدور در دسامبر 1981) قوانین حسابداری ارزی، از جمله تعریف ارز عملکردی را پوشش می‌داد.

واحد پول عملیاتی یک واحد گزارشگر و هر یک از واحدهای تجاری بین المللی آن به صورت کلی متفاوت است.

طبق خلاصه FASB بیانیه 52:

واحد پول عملیاتی واحد تجاری، واحد پولی محیط اقتصادی اولیه است که آن واحد تجاری در آن فعالیت می‌کند.

واحد پول عملکردی بسته به موقعیت می‌تواند، دلار یا ارز خارجی باشد.

معمولاً واحد پولی محیط اقتصادی است که در آن وجه نقد توسط واحد تجاری تولید و مصرف می‌شود.

واحد تجاری می‌تواند هر شکلی از عملیات باشد، از جمله یک شرکت فرعی، شعبه یا سرمایه گذاری مشترک.

یک ارز در یک محیط تورمی شدید به اندازه کافی پایدار در نظر گرفته نمی‌شود تا به عنوان یک ارز عملکردی عمل کند و به جای آن باید از ارز باثبات‌تر واحد اصلی گزارشگر استفاده شود.

2-5# ثبت تراکنش‌های FX

حسابداری معاملات ارزی، مستلزم ثبت زمان در تاریخ شناسایی معامله و پس از پرداخت و تکمیل معامله در تاریخ بعدی است.

تراکنش‌های FX در ابتدا از تاریخ شناسایی با نرخ ارز فعلی آن تاریخ معامله (یا نرخ ارز موجود بعدی در صورتی که برای آن تاریخ موجود نباشد) ثبت می‌شوند.

معامله خرید شامل ثبت هزینه یا دارایی خریداری شده و بدهی حساب‌های پرداختنی مربوطه است.

معامله فروش شامل ثبت درآمد و حساب‌های دریافتنی است.

از آنجا که دریافت و پرداخت نقدی برای خرید و فروش با شرایط اعتبار تجاری دیرتر انجام می‌شود، نرخ ارز بین تاریخ خرید و تاریخ جمع آوری مشتری یا پرداخت تأمین کننده تغییر می‌کند.

با گذشت زمان، سود و زیان معاملات باید برای هرگونه تغییر بین ارز عملکردی و نرخ ارز خارجی برای هر معامله ثبت شده و مانده حساب‌های دریافتنی و پرداختنی از این معاملات حسابداری دوبار ثبتی در حساب‌های دفتر کل و در ترازنامه در طول زمان برای این تغییرات مورد انتظار FX تعدیل شود.

قبل از تکمیل و تحقق معاملات ارزی در تجارت، سود و زیان تحقق نیافته ارزی در حساب حقوق صاحبان سهام در ترازنامه به نام سایر درآمد جامع (OCI) منظور می‌شود.

به محض تحقق این سود و زیان FX، مبالغ در حساب‌های صورت سود و زیان ثبت شده و از طریق ثبت روزنامه از مانده OCI حذف می‌شود.

3-5# صورت‌های مالی ترجمه ارز

تسعیر نرخ ارز صورت‌های مالی به ارائه مانده صورت‌های مالی و صورت‌های مالی واحد تجاری خارجی به واحد پول گزارشگری واحد اصلی خواهد بود.

تبدیل ترازنامه با استفاده از نرخ ارز جاری در تاریخ پایان دوره گزارش مالی (تاریخ ترازنامه) انجام می‌شود.

تبدیل صورت سود و زیان با میانگین نرخ ارز برای دوره گزارش است.

حسابداران، صورت‌های مالی شرکت‌های فرعی خارجی، واحد تجاری را به نرخ ارز فعلی در هر تاریخ بسته‌ بندی حسابداری تبدیل کرده و تعدیل‌های ترجمه تجمعی (CTA) را در بخش سایر درآمد جامع انباشته در حقوق صاحبان سهام در ترازنامه انجام می‌دهند.

4-5# قرارداد فوروارد برای پوشش FX

قرارداد فوروارد یا FEC نوعی قرارداد ابزار مشتقه است که از طریق بانک یا خدمات ارز خارجی انجام می‌شود.

قرارداد آتی برای محافظت در برابر تغییرات قابل توجه ناشی از نوسانات ارز در طول زمان در ارز خارجی استفاده می‌شود.

FEC عدم قطعیت در نوسانات نرخ FX را به مقدار قفل شده در آینده برای یک تجارت تغییر می‌دهد.

در برخی از کشورها با اقتصادهای نوسان دار، خطرات نوسانات ارزی برای FX می‌تواند بسیار قابل توجه باشد که باعث افزایش مصونیت FX با قراردادهای آتی می‌شود.

در یک قرارداد فوروارد، خریدار برای خرید مقدار معینی ارز خارجی در تاریخ معینی در آینده، خرید می‌کند.

فروشنده طرف قرارداد در قرارداد موافقت می‌کند که همان ارز خارجی را در همان تاریخ بخرد و در یک موقعیت کوتاه قرار بگیرد.

حسابداری قراردادهای آتی پیچیده است.

شرکت‌های بزرگ CPA انتشارات معتبر و جامعی را در مورد موضوعات FX تهیه و منتشر می‌کنند که می‌توانید آنها را نیز بخوانید.

5-5# حسابداری ارزی در مقابل حسابداری سنتی داخلی

حسابداری ارزی مراحلی را به حسابداری سنتی داخلی اضافه می‌کند.

با حسابداری FX، باید معاملات را با ارز دیگری با نرخ مبادله‌ای که در زمان معامله یا بلافاصله پس از آن وجود دارد، ثبت کنید؛ اگر نرخ مبادله‌ای برای آن تاریخ خاص در دسترس نباشد.

سپس قبل از بسته شدن معامله و پرداخت، تغییرات نرخ ارز را در تاریخ‌های بعدی اندازه گیری تنظیم کرده و هر زمان که یک صورت مالی تلفیقی برای کسب و کار تهیه می‌کنید، صورت‌های مالی شرکت‌های فرعی را به واحد پول عملیاتی واحد اصلی تبدیل کنید.

وقتی کسب و کار شما کالاها و خدمات را در داخل کشور تأمین می‌کند، حسابداری سنتی اعمال می‌شود.

حسابداری می‌تواند این مراحل را برای ثبت و تنظیم تراکنش‌ها نادیده بگیرد.

اگر کسب و کار شما تک واحدی است یا فقط دارای واحدهای تجاری داخلی است، ترجمه FX در صورت‌های مالی شرکت اعمال نمی‌شود.

6# تعدیلات تسعیر نرخ ارز و صورت‌های مالی

تعدیل تسعیر نرخ ارز زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت تجارت خود را با ارزی غیر از واحد پولی خود انجام دهد.

این تعدیل‌ها برای در نظر گرفتن نوسانات نرخ ارز و منعکس ‌کننده دقیق عملکرد مالی و موقعیت شرکت‌های چند ملیتی ضروری هستند.

حسابداری مناسب ترجمه ارز خارجی برای موارد زیر ضروری است:

• بیان دقیق:
  •  دارایی‌ها
  • بدهی‌ها
  • درآمدها
  • هزینه‌ها در صورت‌های مالی
• درک سلامت مالی و عملکرد واقعی یک شرکت در سراسر مرزها
• گرفتن تصمیمات مالی آگاهانه برای عملیات و سرمایه گذاری‌های بین المللی

1-6# شناسایی سود یا زیان ترجمه ارز خارجی

هنگامی که صورت‌های مالی ارز خارجی به واحد پول عملیاتی تبدیل می‌شود، هرگونه تفاوت نرخ ارز به شرح زیر محاسبه می‌شود:

• سود تسعیر نرخ ارز زمانی اتفاق می‌افتد که ارز خارجی در برابر ارز عملکردی از یک دوره به دوره دیگر تقویت شود.
  این امر منجر به ارزش ارز عملکردی بالاتر برای اقلام صورت‌های مالی ارز خارجی در دوره جاری نسبت به دوره قبل می‌شود.
• زیان تبدیل ارز خارجی زمانی ایجاد می‌شود که ارز خارجی در برابر ارز عملکردی طی دو دوره تضعیف شود.
  اقلام صورت‌های مالی در دوره جاری نسبت به دوره قبل به ارزش ارز عملکردی پایین‌تری تبدیل می‌شوند.

این سود یا زیان می‌تواند تأثیر مهمی بر صورت‌های مالی داشته باشد.

طبق استانداردهای حسابداری، شرکت‌ها این سود – زیان را در صورت سود و زیان گزارش نمی‌کنند؛ بلکه به‌ عنوان جزئی جداگانه از حقوق صاحبان سهام در ترازنامه گزارش می‌دهند.

2-6# تأثیر ترازنامه تعدیل تسعیر نرخ ارز

در ترازنامه، تعدیل انباشته تسعیر نرخ ارز در بخش حقوق صاحبان سهام ظاهر می‌شود.

این حساب ترازنامه اثر کل تغییرات نرخ ارز دوره در طول دوره، بر تمام اقلام صورت‌های مالی ارز خارجی را دنبال می‌کند.

همانگونه که این تعدیل انباشته در طول زمان بزرگتر می‌شود، نشان دهنده قرار گرفتن بیشتر در معرض ریسک ارز خارجی است.

ذینفعانی که صورت‌های مالی را تجزیه و تحلیل می‌کنند، باید بر این حساب برای سنجش میزان ریسک ارزی و نوسانات ناشی از عملیات بین المللی شرکت نظارت کنند.

کاهش قابل توجه در حساب حقوق صاحبان سهام تعدیل تسعیر نرخ ارز ممکن است نشان دهنده مشکلات مالی اساسی در شرکت‌های تابعه خارجی یک شرکت باشد.

به صورت خلاصه، حسابداری و گزارش مناسب تعدیل‌های تسعیر نرخ ارز به کاربران صورت‌های مالی اجازه می‌دهد تا سلامت مالی و عملکرد تجاری شرکت را به صورت دقیق در سراسر مرزها ارزیابی کنند.

تجزیه و تحلیل دقیق این تنظیمات برای ذینفعان داخلی و خارجی کلیدی است.

7# نکاتی در ارتباط با تسعیر نرخ ارز

تسعیر نرخ ارز یک روش حسابداری برای تبدیل صورت‌های مالی شرکت‌های تابعه خارجی به ارز گزارشگری شرکت اصلی است.

این امر اجازه می‌دهد تا صورت‌های مالی تلفیقی به یک ارز ارائه شود.

چند نکته کلیدی در این زمینه وجود دارد که عبارت اند از:

• تسعیر نرخ ارز برای تفاوت نرخ ارز در طول زمان تنظیم می‌شود.
  این امر باعث کاهش ناهماهنگی‌های موجود هنگام ادغام عملکرد مالی در تمامی کشورها می‌شود.
• بر ترازنامه (ارزش دارایی و بدهی) و صورت سود و زیان (درآمدها و هزینه‌ها) شرکت‌های تابعه خارجی تأثیر می‌گذارد.
• روش‌های رایج تبدیل مورد استفاده، روش نرخ فعلی و روش زمانی است.
• فرآیند تبدیل منجر به تعدیل تسعیر نرخ ارز در ترازنامه می‌شود.
  این یک حساب حقوق صاحبان سهام است که تفاوت‌های نرخ ارز را متعادل می‌کند.

تسعیر نرخ ارز مناسب، تصویر واضح‌تری از وضعیت مالی و عملکرد کلی شرکت‌های چند ملیتی ارائه می‌دهد.