۴ دسته اصلی صورت های مالی حسابداری

به منظور بهره برداری از داده های ثبت شده در سیستم حسابداری نیازمند گزارشاتی هستیم که به آن ها صورت های مالی حسابداری می گویند.

قبل از آشنایی با تنظیم این گزارشات لازم است هدف از ایجاد هرکدام از صورت های مالی را بدانیم و با تفاوت ها و تعاریف آن ها آشنا شویم.

اگر جزء علاقه مندان به حوزه حسابداری هستید و یا با اطلاعات مالی و حسابداری سر و کار دارید، پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

1# صورت های مالی حسابداری (Financial Statements in Accounting)

صورت های مالی حسابداری گزارشاتی هستند که هر چند وقت یک بار به منظور بهره برداری مدیران، سهامداران و ذی نفعان سازمان بنا به نیاز از اسناد ثبت شده حسابداری تهیه می شوند.

به طور کلی این افراد با بررسی صورت های مالی می توانند عملکرد مالی کسب و کار را ارزیابی کنند.

مهم ترین صورت های مالی حسابداری عبارت اند از:

• سود و زیان
• سود و زیان جامع
• جریان وجوه نقد
• ترازنامه

2# صورت حساب سود و زیان (Income Statement)

صورت حساب سود و زیان که با نام های صورت درآمد (Revenues) و هزینه (Expenses) و یا صورت عملیات نیز شناخته می شود، از جمله اصلی ترین صورت های مالی حسابداری است و
درآمدها و هزینه های یک کسب و کار را طی یک دوره زمانی مشخص نشان می دهد.

به منظور تعیین این صورت مالی کافی است مجموع هزینه ها را از مجموع فروش سازمان کسر کنیم تا سود و زیان سازمان محاسبه شود.

بخشی از ذی نفعان این صورت مالی سهامداران شرکت هستند که
با بهره گیری از صورت حساب سود و زیان فعالیت های کسب و کار سازمان برای آن ها مشخص می شود.

علاوه بر سهامداران، مدیران سازمان ها با استفاده از این صورت حساب وضعیت کسب و کار شرکت را با دیگر رقبا مقایسه می کنند و
از رشد یا عدم رشد شرکت آگاهی لازم را به دست می آورند.

مدیران با استفاده از صورت حساب سود و زیان در خصوص موارد زیر تصمیم گیری می کنند:

• تغییر میزان ظرفیت تولید
• بهبود کیفیت محصولات
• توسعه جغرافیایی شرکت
  و…

صورت حساب سود و زیان برحسب درآمدها و هزینه های تحقق یافته تهیه می شود؛
یعنی زمانی که وجوه توسط سازمان دریافت شوند، درآمد و
زمانی که وجوه توسط سازمان پرداخت شوند، هزینه شناسایی می شوند.

1-2# تعریف درآمد و هزینه

منظور از درآمدها، وجوه حاصل از موارد زیر است:

• فروش محصولات یا ارائه خدمات
• فروش دارایی های مشهود
• در اختیار دیگران گذاشتن منافع اقتصادی سازمان (اجاره دادن)
• سود ماهیانه بانکی

و منظور از هزینه ها، موارد زیر است:

• حقوق و دستمزد
• هزینه های تولید کالا و خدمات
• هزینه استهلاک ساختمان و تجهیزات شرکت

مبادلات سهام میان سازمان و مالکان شرکت در این صورت مالی ثبت نمی شوند و
در صورت هایی چون حقوق صاحبان سهام درج می گردند.

3# ترازنامه از جمله صورت های مالی حسابداری (Balance Sheet)

ترازنامه یا بیلان از صورت های مالی حسابداری است که
وضعیت اقلام مالی سازمان یعنی دارایی، بدهی و سرمایه را در زمانی مشخص نمایش می دهد.

پاسخ به این سوال که چه داریم و این که آن ها را از کجا آورده ایم با استفاده از ترازنامه قابل پاسخگویی است.

در سمت چپ ترازنامه بدهی ها (Liabilities) و حقوق صاحبان سهام (Shareholders’ Equity) سازمان قرار می گیرد.

1-3# دارایی ها

در سمت راست ترازنامه دارایی های سازمان (Assets) به تفکیک ذیل درج می گردند:

1. دارایی جاری

• پول نقد
• سپرده سرمایه گذاری های کوتاه مدت
• اوراق بهادار
• سرمایه گذاری و مشارکت جاری
• سایر حساب ها و اسناد دریافتنی

2. دارایی غیرجاری یا بلندمدت

• سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت
• دارایی های ثابت
• دارایی های نامشهود

منظور از حقوق صاحبان سهام سرمایه و سود انباشته است.

2-3# بدهی ها و حقوق صاحبان سهام

بدهی های جاری سازمان عبارت است از:

• بدهی بانکی
• سود قابل پرداخت به طلبکاران
• اجاره و مالیات
• دستمزدهای قابل پرداخت
• پیش پرداخت به مشتریان

بدهی های غیرجاری سازمان عبارت است از:

• دیون بلندمدت
• بدهی های مالیاتی

همچنین از جمله حساب های تفصیلی حقوق صاحبان سهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سود انباشته
• سهام خزانه داری
• سهام ممتاز شرکت

سرمایه گذاران می توانند بیلان فعلی سازمان را با سازمان های دیگر در همان حیطه کسب و کار یا بیلان سازمان در سال مالی جاری را با ترازنامه سازمان در سال های قبل مقایسه کنند و
در خصوص بهبود و یا عدم بهبود وضعیت مالی سازمان که منجر به اطمینان از سرمایه گذاری در سازمان می شود اطلاع یابند.

همواره باید مجموع مقادیر ستون سمت راست و چپ در ترازنامه با یکدیگر برابر باشند.

4# صورت سود و زیان جامع (Statement of Comprehensive Income)

سود و زیان جامع تغییر در خالص دارایی های یک سازمان در نتیجه معاملات سازمان بدون در نظر گرفتن سرمایه گذاری مالکان یا سود سهام پرداختنی به آن ها طی یک دوره مالی است.

سود و زیان خالص سازمان به همراه حقوقی که برای صاحبان سهام منظور می شود را سود و زیان جامع می گویند.

در صورت سود و زیان تمرکز بر درآمدها و هزینه های عملیاتی و محقق شده است.

برخی از درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی نیز وجود دارند که اگرچه در صورت سود و زیان نوشته نمی شوند؛
اما به حقوق صاحبان سرمایه پرداخت می شوند و در تصمیم گیری های مالی نقش به سزایی ایفا می کنند.

از جمله اقلام صورت سود و زیان جامع می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سود و زیان خالص حاصل از صورت سود و زیان

سود و یا زیان خالص با کم کردن مالیات و هزینه های غیرعملیاتی از درآمدهای غیرعملیاتی نظیر سود بانکی به دست می آید.

اگر عدد به دست آمده مثبت باشد سود خالص و اگر منفی باشد نشان دهنده زیان است.

درآمدها و هزینه های شناسایی شده و تحقق نیافته

درآمدها و هزینه های ناشی از تجدید ارزیابی دارایی های ثابت مشهود که به حقوق صاحبان سرمایه منظور می شوند از این جمله هستند.

به روز کردن ارزش دارایی ها را تجدید ارزیابی می نامند.

طبق قانون دارایی های ثابت و مشهود افراد حقوقی هر 5 سال یک بار باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند.

تعدیلات سنواتی

تعدیل در حسابداری به معنای اصلاح و به روز رسانی اسناد و مدارک است.

ممکن است در پایان دوره مالی برخی از مانده حساب های دفتر کل مطابق با مفروض اصلی حسابداری که دارایی با مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابر است، مطابقت نداشته باشند و نیاز به تعدیل باشد.

5# صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement)

صورت جریان وجوه نقد از صورت های مالی حسابداری است که تغییرات میزان وجوه نقد در سازمان را نشان می دهد.

در واقع نشان دهنده گردش وجوه نقد فعالیت های سازمان است.

ممکن است سازمان رو به رشد باشد و مانده حساب در صورت حساب سود و زیان، سود سازمان را مشخص کند؛
اما به دلایل و مشکلات مختلف جریان وجوه نقد در سازمان کم و یا رو به کاهش باشد؛
به طوری که حتی امکان دارد سازمان در پرداخت حقوق کارکنان و یا بدهی به طلبکاران خود دچار اخلال باشد.

مزایایی که صورت جریان وجوه نقد در بر دارند عبارت اند از:

• بررسی انعطاف پذیری مالی سازمان
• ارزیابی گردش مالی سازمان
• انجام برنامه ریزی جریان نقدی توسط مدیران
• شناسایی منابع تأمین کننده مالی سازمان
• بررسی و ارزیابی قدرت پرداخت سازمان

ساختار اصلی صورت جریان وجوه نقد شامل موارد ذیل است:

فعالیت های عملیاتی

فعالیت های اصلی شرکت که درآمدزا هستند.

در واقع شرکت با انجام این فعالیت ها که متناسب با ماهیت شرکت است درآمد کسب می کند.

بازده سرمایه گذاری

منظور از بازده سرمایه گذاری دریافتی های حاصل از مالکیت سرمایه گذاری ها، سود دریافتی حساب های کوتاه مدت و بلندمدت بانکی و پرداختی های انجام شده به تأمین کنندگان است.

مالیات بر درآمد

مالیاتی است که دولت از کسب و کارهای مختلف بسته به درآمد و عواید دریافتی آن ها دریافت می کند.

فعالیت های سرمایه گذاری

نشان دهنده جریان نقدی مربوط به خرید یا فروش دارایی های ثابت مشهود، وجوه دریافتی فروش دارایی های نامشهود، وجوه پرداختی خرید دارایی های نامشهود، وجوه دریافتی فروش شرکت، وجوه پرداختی خرید شرکت، وجوه دریافتی فروش سرمایه گذاری املاک، وجوه پرداختی بابت خرید سرمایه گذاری املاک و… است.

فعالیت های تأمین مالی

دریافت های نقدی از تأمین کنندگان منابع مالی سازمان و بازپرداخت اصل این وجوه است.