معرفی ۱۰ نوع ضرایب پیمان

در مدیریت و کنترل پروژه های عمرانی در نظر گرفتن انواع ضرایب پیمان به برآورد هزینه های ساخت و ساز کمک می کنند که
هر کدام از آن ها با فرمول مربوط به خود محاسبه می شوند.

البته نوع این ضرایب به نوع پیمان و مجری آن بستگی دارد.

در این مقاله در مورد انواع ضرایب پیمان پروژه های عمرانی و چگونگی محاسبه آن ها مطالب مفیدی را در اختیار شما قرار می دهیم.

با ما همراه باشید.

انواع ضرایب پیمان

در تعریف ضرایب پیمان (Contract Coefficients) باید گوییم که
این ضرایب اعدادی هستند که هزینه های ساختمان را مشخص می کنند؛
به عبارت دیگر این اعداد به منظور جبران و برآورد هزینه های پروژه بر اساس دستور العمل و ضوابط ساختمان سازی محاسبه می شوند.

ضرایب پیمان بعد از برآورد قیمت خالص هر پیمان به صورت جزئی و کلی مورد بررسی و محاسبه قرار می گیرند.

انواع ضرایب پیمان به منظور برآورد هزینه های جزئی پروژه محاسبه می‌ شوند که
قیمت آن ها در آیتم های فهرست بها (Schedule of Prices) ذکر نشده است.

این ضرایب عبارت اند از:

1. ضریب بالا سری
2. ضریب پیمان (ضریب پیشنهادی پیمانکار)
3. ضریب فصل
4. ضریب منطقه ای
5. ضریب ارتفاع
6. ضریب طبقات
7. ضریب مصالح پای کار
8. ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه
9. ضریب تعدیل
10. ضریب صعوبت و سختی کار (ترافیک، سختی کار و …)

1# ضرایب بالا سری در پیمان

این ضریب توسط پیمانکار محاسبه و پیشنهاد می شود که ضریب سود پروژه در آن اعمال نمی گردد.

در واقع ضریب بالا سری برای جبران هزینه هایی همچون بیمه کارمندان و کارگران، مالیات، عوارض معادن، خوراک کارگران و غیره محاسبه می شود.

این نوع از انواع ضرایب پیمان بعد از برآورد هزینه کل اجرای پروژه روی آن اعمال می گردد.

ضرایب بالا سری به دو دسته بالا سری عمومی و بالا سری کار تقسیم می شوند که
هزینه آن ها بر اساس قیمت کل پروژه، محل اجرا، مدت زمان مشخص شده و اتمام عملیات ساختمان سازی برآورد خواهند شد.

این هزینه ها در پروژه های عمرانی و غیر آن بر اساس کارکرد یا مبلغ پروژه تعیین می شوند.

هر چقدر مدت زمان اجرای پروژه به طول بیانجامد و در زمان مشخص شده به اتمام نرسد،
پرداخت هزینه های بالا سری اضافی بر عهده پیمانکار خواهد بود.

مقدار این ضریب بر اساس بند 2-7-2 دستور العمل کاربرد فهرست بها برای پروژه های عمرانی مناقصه ای 1.3 و در حالت بدون تشریفات مناقصه 1.2 در نظر گرفته می شود.

ضرایب بالا سری:

در طرح عمرانی واگذاری از طریق مناقصه     1.30

در طرح عمرانی واگذاری از طریق ترک تشریفات     1.20

در طرح غیرعمرانی واگذاری از طریق مناقصه     1.41

در طرح غیرعمرانی واگذاری از طریق ترک تشریفات     1.30

2# ضریب پیمان یا ضریب پیشنهادی پیمانکار

برای تعیین ضریب پیمان، مبلغ پیشنهادی پیمانکار تقسیم بر هزینه برآورد شده اولیه خواهد شد.

این ضریب که به ضریب پیشنهادی پیمانکار نیز شناخته می شود،
در وضعیت های موقت و قطعی پروژه به دو صورت ضریب پلوس (PLUS) یا ضریب مینوس (MINUS) اعمال خواهد شد.

در واقع هنگام برگزاری مناقصه برای انتخاب پیمانکار، این افراد بر اساس ضوابط مربوط به ساخت و ساز باید مبلغ کلی مورد نظر خود را برای انجام پروژه پیشنهاد دهند.

این مبلغ بر اساس آنالیز های پیمانکار و بدون در نظر گرفتن قیمت های فهرست بها به دست می آید که ضرایب پیمان روی آن اعمال می شود.

در صورتی که عدد این نوع از انواع ضرایب پیمان کمتر از 1 باشد،
یعنی پیمانکار در قیمت پیشنهادی خود نسب به برآورد اولیه هزینه ها تخفیف داده است.

در این صورت ضریب پیمان از طریق مینوس اعمال شده است؛
ولی اگر عدد ضریب پیمان بیشتر از 1 باشد، پیشنهاد افزایش پلوس توسط پیمانکار داده شده است.

3# ضریب فصل یا ضریب پیشنهادی جزء

ضریب پیشنهادی جزء یا ضریب فصل یکی از انواع ضرایب پیمان موجود در فهرست بها محسوب می شود که
محاسبه عدد آن از طریق نسبت هزینه پیشنهادی پیمانکار در هر فصل به مبلغ تعیین شده توسط دستگاه اجرایی در همان فصل به دست می آید.

ضرایب پیشنهادی جزء یا فصل باید در شرایط زیر اعمال شوند:

• در زمان استفاده از صورت وضعیت های دائمی و موقت
• هنگامی که نیاز به افزایش و یا کاهش مقادیر کار تا حداکثر 25 درصد مبلغ برآورده شده اولیه باشد

4# ضرایب منطقه ای در پیمان

قیمت هایی که برای انجام پروژه در فهرست بها مشخص شده است،
بر اساس هزینه های ساخت و ساز در مناطق شهری است.

از این رو ضریب منطقه ای برای محاسبه هزینه ها در مناطق غیر شهری و دور افتاده به کار می رود.

قیمت های موجود در فهرست بها بر اساس نیروی انسانی، نوع ماشین آلات، مصالح، نحوه دسترسی به مصالح و سایر خدمات مشخص می شوند.

برای جبران هزینه های مازاد که به دلیل شرایط جغرافیایی، امکانات زیر بنایی، تعداد نیروی انسانی، مسافت و… به هزینه ها افزوده می شوند، باید ضریب منطقه ای مورد استفاده قرار گیرد.

5# ضرایب ارتفاع در پیمان

ضریب  ارتفاع با توجه به تعداد طبقات یک ساختمان یا پروژه عمرانی مشخص می شود.

البته در قیمت های درج شده در فهرست بها، عدد این نوع از انواع ضرایب پیمان تا ارتفاع 3.5 متر در هر طبقه مشخص شده است.

در صورتی که ارتفاع طبقه ای بیشتر از این مقدار باشد، اجرای عملیات با سختی بیشتری همراه خواهد بود.

همچنین برای خرید مصالح، حمل و نقل آن ها و اجرای داربست ها نیز به هزینه بیشتری نیاز است.

از این رو ضریب ارتفاع محاسبه و در هزینه های اجرای پروژه اعمال می شود.

این ضریب از تراز کف طبقه مربوطه تا تراز کف طبقه بالای را در بر می گیرد.

6# ضرایب طبقات در پیمان

ضریب طبقات مربوط به هزینه های اجرای طبقات بالای همکف است؛
زیرا هزینه اجرای پروژه در طبقه همکف و زیر آن کمتر از سایر طبقات است.

از آن جایی که در فهرست بها، این طبقات به عنوان معیار برآورد هزینه های اجرایی در نظر گرفته شده اند،
برای جبران هزینه های اجرا در طبقات بالا ضریب طبقات محاسبه می شود که باید به هزینه کلی برآورد شده پروژه اضافه گردد.

در محاسبه این نوع از انواع انواع ضرایب پیمان، مساحت طبقات عامل مهمی است؛
زیرا هر چقدر مساحت یک طبقه کمتر باشد، هزینه اجرای کار و مدت زمان آن نیز کاهش پیدا می کند.

این ضریب در صورتی که مساحت هر طبقه با دیگری متفاوت باشد،
یکسان نیست و باید به صورت جداگانه برای هر طبقه محاسبه شود.

7# ضریب مصالح پای کار

ضریب مصالح پای کار یکی دیگر از انواع ضرایب پیمان درج شده در فهرست بها است.

در واقع مصالح پای کار به مصالحی گفته می شود که در اجرای پروژه به کار نرفته اند.

همچنین نحوه انبار این مصالح در کارگاه نیز باید به گونه ای باشد که
به راحتی توسط کارفرما اندازه گیری شوند.

این ضریب در زمان اجرای پروژه های موقت محاسبه می شود و به هزینه کل پروژه اضافه می گردد.

به عبارت دیگر هنگام انجام صورت وضعیت موقت، هزینه این مصالح مشخص می شود و
70 درصد از هزینه ها توسط کارفرما به پیمانکار پرداخت خواهد شد.

8# ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه

یکی دیگر از انواع ضرایب پیمان که در برآورد هزینه اجرای پروژه اعمال می شود، ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه است.

این ضریب بر اساس پیوست چهارم فهرست بها محاسبه و در هزینه کلی اجرای کار لحاظ می شود.

تجهیز کارگاه به صورت موقت در زمان اجرای پروژه انجام می گیرد.

برچیدن کارگاه نیز مربوط به جمع آوری مصالح و تأسیسات موقت به کار رفته در زمان اجرای عملیات است که توسط پیمانکار انجام می شود.

9# ضرایب تعدیل پیمان

این نوع از انواع ضرایب پیمان در پروژه های عمرانی به دلیل تغییر هزینه قرارداد بر اساس شرایط روز اعمال می شود.

میزان ضریب تعدیل از نسبت شاخص دوره انجام کار بر شاخص مبنای پیمان منهای عدد 1 ضرب در مقدار 0.95 محاسبه می شود.

تعداد ضرایب تعدیل نیز با توجه به نوع شاخص متغیر است.

10# ضریب سختی و صعوبت

برخی از پروژه ها در مناطق خاصی اجرا می شوند که سختی کار آن ها بیشتر از سایر پروژه ها است.

به همین دلیل قیمت های مشخص شده در فهرست بها با هزینه های اجرای ساختمان همخوانی ندارند.

از این رو برای جبران هزینه های مازاد اجرای پروژه، ضریب صعوبت و سختی محاسبه می شود.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی انواع ضرایب پیمان و تاثیر آن ها بر برآورد هزینه های کلی پروژه های عمرانی پرداختیم.

این ضرایب به صورت موقت یا دائم محاسبه می شوند و
به طور کلی در هزینه های اجرای ساختمان مد نظر قرار می گیرند.

در این صورت هزینه برآورد شده با هزینه اجرای پروژه همخوانی خواهد داشت.