در رشته تاسیسات ساختمان، سیستم‌های مقرون به صرفه مانند گرمایش، روشنایی، تهویه مطبوع، برق و آب و نصب و نگهداری، اغلب طراحی می‌شوند که به عملکرد یک ساختمان کمک می‌کند.
پایداری، جنبه بسیار مهمی از کار افراد تحصیل کرده در این رشته با طراحی، توسعه و مدیریت فناوری‌های جدید است که انتشار کربن یک ساختمان را کاهش می‌دهد.
مهندسان تحصیل کرده در رشته تاسیسات ساختمان با همکاری معماران و سایر متخصصان ساخت و ساز در پروژه‌های مختلف تجاری از جمله دفاتر، مدارس، مراکز خرید، بیمارستان‌ها و استادیوم‌ها، همراه با توسعه‌های مسکونی کار می‌کنند و اغلب در یک زمینه مانند مهندسی برق یا مکانیک تخصص دارند.
در این مقاله به بررسی رشته تاسیسات ساختمان، مهارت‌های مورد نیاز، ویژگی‌ها، بازار کار رشته تاسیسات ساختمان و مزایا و چالش‌های این رشته خواهیم پرداخت.
1# رشته تاسیسات ساختمان چیست؟
رشته تاسیسات ساختمان (Building Services Engineering – BSE) یک رشته تحصیلی چند رشته‌ای است که بر:
- طراحی
- نصب
- بهره برداری
- نگهداری
سیستم‌هایی تمرکز دارد که عملکرد، ایمنی و پایداری ساختمان‌ها را تضمین می‌کنند و شامل رشته‌ها و خدمات مهندسی مختلف است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع (HVAC): طراحی سیستم‌هایی برای کنترل آب و هوای داخل ساختمان، تضمین راحتی و کیفیت هوا
- سیستم‌های الکتریکی: برنامه ریزی و اجرای زیرساخت‌های الکتریکی شامل روشنایی، توزیع برق و سیستم‌های اضطراری
- سیستم‌های لوله کشی و بهداشتی: طراحی سیستم‌های تأمین آب، زهکشی و مدیریت پسماند برای اطمینان از بهداشت و عملکرد
- مهندسی ایمنی آتش نشانی: توسعه سیستم‌ها و استراتژی‌هایی برای پیشگیری، تشخیص و سرکوب آتش برای محافظت از ساکنان و اموال آنها
- سیستم‌های اتوماسیون و کنترل ساختمان: یکپارچه سازی فناوری برای نظارت و کنترل سیستم‌های ساختمان برای بهره وری و راحتی کاربر
- پایداری و کارایی انرژی: اجرای شیوه‌ها و فناوری‌ها برای کاهش مصرف انرژی و اثرات زیست محیطی، مانند سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر و فناوری‌های ساختمان هوشمند
BSE نقش مهمی در ایجاد ساختمان‌های ایمن، کارآمد و پایدار دارد و تضمین می‌کند که آنها استانداردهای نظارتی و نیازهای ساکنان را برآورده می‌کنند.
این موضوع، شامل همکاری میان معماران، مهندسان، پیمانکاران و مدیران تأسیسات در طول چرخه عمر ساختمان است.
1-1# مسئولیت‌های کلیدی در رشته تاسیسات ساختمان
به عنوان یک مهندس تأسیسات ساختمان، مسئولیت‌های شما شامل موارد زیر خواهد بود:
- طراحی و برنامه ریزی نصب و راه اندازی سیستم‌های تأسیسات ساختمانی
- محاسبه بارهای گرمایشی و سرمایشی برای تعیین نیازهای سیستم HVAC
- حصول اطمینان از رعایت مقررات بهداشتی و ایمنی
- همکاری با معماران و پیمانکاران برای گنجاندن خدمات در طراحی ساختمان
- نظارت بر نصب، تست و راه اندازی سیستم‌ها
- انجام بازرسی و نگهداری برای اطمینان از کارایی سیستم
مهندسین تأسیسات ساختمان در هر مرحله از پروژه ساختمانی، از طراحی اولیه تا نصب نهایی و تعمیر و نگهداری مداوم، درگیر هستند.
آنها از نزدیک با معماران و پیمانکاران همکاری می‌کنند تا سیستم‌های تأسیسات ساختمان را به صورت یکپارچه در طراحی کلی بگنجانند.
این رشته، نیاز به مهارت‌های ارتباطی و همکاری مؤثر دارد تا این اطمینان به دست آید که سیستم‌ها نیازهای ساختمان و ساکنان آن را برآورده می‌کنند.
2# مهارت‌های مورد نیاز در رشته تاسیسات ساختمان
برای تحصیل در رشته تاسیسات ساختمانی به مجموعه‌ای از مهارت‌های خاص نیاز است.
شما نیاز دارید که مهارت‌های زیر را بیاموزید:
- دانش ریاضی عالی
- درک خوبی از مفاهیم علم و فناوری
- درک قوی از ساختمان و ساخت و ساز
- تفکر انتقادی
- تسلط بر نرم افزار طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) برای مدل سازی سیستم
- مهارت محاسبه و بودجه بندی
- توانایی استفاده از ابتکار عمل
- حل مسئله
- توجه زیاد به جزئیات
- مهارت ارتباطی
- مهارت مدیریت زمان
- مهارت کار تیمی
- توانایی تجزیه و تحلیل حجم زیادی از داده‌ها
- آشنایی با نرم افزارها و برنامه‌های خاص صنعت
3# ویژگی‌های رشته تاسیسات ساختمان
فرآیند طراحی سیستم‌های رشته تاسیسات ساختمان با سایر رشته‌های اصلی طراحی همچون معماری، عمران و سازه به دلایل زیر متفاوت است.
1-3# ماهیت پویا
رشته تاسیسات ساختمان، باید هم به تغییرات موجود در شرایط خارجی و هم به الگوهای رفتاری داخل ساختمان واکنش نشان دهد که هر دو به صورت مداوم در حال تغییر هستند.
فرآیند طراحی با استفاده از مدل‌ها و شبیه سازی‌های رایانه ای کمک می‌کند که می‌توانند عملکرد را با توجه به موارد زیر همه با متغیرهای بسیار شبیه سازی کنند:
- رفتار حرارتی
- مصرف انرژی
- خروجی‌های روشنایی همانند روشنایی روز و مصنوعی
- تهویه
- منابع انرژی تجدیدپذیر
با این حال، حتی بهترین برنامه‌های مدل سازی هنوز نمی‌توانند ماهیت غیرقابل پیش بینی سرنشینان را توضیح دهند و فقط می‌توانند یک عکس فوری بر اساس سناریوهای چه می‌شد اگر، ارائه کنند.
2-3# ذهنیت ساکن
برخی از جنبه‌های خروجی طراحی مهندسی خدمات ساختمان به منظور بررسی دقیق کاربر نهایی و قضاوت شخصی باز است.
افراد مختلف سطح راحتی و تحمل متفاوتی دارند.
این که چه چیزی یک محیط حرارتی راحت را تشکیل می‌دهد، یک سؤال فریبنده و در عین حال ساده است؛ اما پیامدهای عمیقی برای مهندسان خدمات ساختمان دارد.
ادراک نیز با توجه به پارامترهایی مانند سن، جنسیت، جو روانی – اجتماعی در محل کار و استرس شغلی متفاوت است و برآوردن تمام نیازهای کاربر نهایی را دشوار می‌کند.
حتی درک کنترل، سبب می‌شود که فرد در طیف وسیع تری از شرایط مانند میزان نور روز، گرمایش و سرمایش راحت باشد.
علاوه بر این، ملاحظات زیبایی شناختی وجود دارند.
برخی از سرنشینان نوع خاصی از اتصالات نور، شیر و رادیاتور را دوست خواهند داشت در حالی که دیگران ممکن است رادیاتور را دوست نداشته باشند.
3-3# رفتار کاربر نهایی
کنترل عملکرد رشته تاسیسات ساختمان تنها نتیجه تجهیزات مهندسی خدمات ساختمانی نصب شده و کنترل آنها نیست.
این طراحی بر اساس الگوهای تعریف شده همانند موارد زیر تعیین می‌شود:
- تراکم و مدت زمان سکونت افراد در مناطق مختلف ساختمان
- نسبت مرد به زن یا افراد ناتوان
- مفروضات مربوط به تجهیزات قابل حمل
- ماهیت پرداخت‌ها از جمله رنگ، تراکم، بافت و متریال مربوط به دیوارها، کف و سقف
اگر عملکرد یک ساختمان از پارامترهای طراحی اصلی منحرف شود، طراحی به خطر می‌افتد و سیستم‌های مهندسی خدمات ساختمان ممکن است مطابق انتظار عمل نکنند.
4-3# قابلیت نگهداری
رشته تاسیسات ساختمانی تنها اجزای فعال در یک پناهگاه غیرفعال هستند.
توانایی سیستم‌های مهندسی تأسیسات ساختمان برای انجام مداوم فعالیت‌های تعاملی برای رفع نیازهای عملیاتی از اهمیت زیادی برخوردار است.
هنگامی که یک ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم‌های مهندسی تأسیسات ساختمانی آن باید در طول عمر یک ساختمان به صورت روزانه انجام شوند و از این رو نیاز به توجه مداوم دارند.
5-3# مسئولیت طراحی
مهندسان تأسیسات ساختمان معمولاً نقشه‌ها و مشخصاتی را برای دریافت مناقصه تهیه می‌کنند.
این افراد باید با راه حل‌های مهندسی معماری و سازه هماهنگ شوند.
قابل ذکر است که مهندسان رشته تأسیسات ساختمان، نقشه‌های ساخت و ساز یا نصب را تولید نمی‌کنند.
محصولات تحویلی آنها معمولاً بیان می‌کنند که این الزامات از نظر مسئولیت طراحی به پیمانکاران فرعی منتقل می‌شود.
در مقابل، معماران و مهندسان سازه معمولاً نقشه‌ها و مشخصاتی را برای پیمانکاران برای ساخت، البته با جزئیاتی که اغلب توسط متخصصان ارائه می‌شود، تهیه می‌کنند.
6-3# مصرف انرژی
سیستم‌های مهندسی تأسیسات ساختمان مصرف کننده اصلی انرژی هستند.
تمرکز فعلی بر پایداری و دستور کار سبز به این معنا است که توجه بیشتری به این حوزه می‌شود.
این امر شامل کارایی عملیاتی سیستم‌ها، انتخاب مواد و مدیریت انتظارات کاربر نهایی است.
4# محتوای تدریس شده در رشته تاسیسات ساختمان
متخصصان در زمینه خدمات ساختمان و مهندسی تأسیسات ساختمان نقش فعالی در انتقال انرژی دارند.
آنها راه‌حل‌های نوآورانه و مرتبطی را برای ساختمان‌ها و فناوری عرضه می‌کنند که امکان استفاده پایدار از انرژی را فراهم می‌کند.
ساختمان‌های هوشمند و پیشرفت شبکه‌های تأسیسات هوشمند در شهرها از جدیدترین واژه‌های مطرح در این زمینه است.
رشته تاسیسات ساختمان نه تنها به بررسی درون ساختمان‌ها می‌پردازد؛ بلکه به تأمین موراد مورد نیاز ساختمان (برق، گاز، آب و مواردی از این قبیل) و همچنین دفع هوای خروجی و فاضلاب می‌پردازد.
لذا فارغ التحصیلان این رشته در زمینه برنامه ریزی و بهینه سازی نیروگاه‌ها، تصفیه خانه‌های فاضلاب و سایر شبکه‌های تأمین فعال هستند.
در طول چند ترم اول برنامه تحصیلی، اصول علمی و فناوری تدریس می‌شود که به فرد این امکان را می‌دهد تا در ترم‌های بعدی در زمینه فناوری محیط زیست تخصص داشته باشد.
ماژول‌های اقتصادی و حقوقی (در لجستیک، قانون املاک و مواردی از این قبیل) دوره تحصیلی را تکمیل می‌کنند؛ زیرا ممکن است در آینده شغلی فرد مفید باشند.
با دیجیتالی شدن ساختمان‌ها، علم کامپیوتر نیز به صورت فزاینده ای در این زمینه مرتبط می‌شود.
فرد باید درک خوبی از مباحث فنی، ریاضی و فیزیکی داشته و همچنین علاقه‌مند به فرهنگ ساختمان و حفاظت از محیط زیست باشد.
رویکرد خلاقانه به نوآوری‌ها نیز کمک می‌کند تا فرد تحصیلات خود را با موفقیت به پایان رساند.
علاوه بر این، می‌توان منتظر سطح بالایی از تمرکز عملی بود؛ بیشتر برنامه‌های این رشته دارای واحدهای عملی ثابت هستند که گاهی اوقات می‌توانند به شکل دوره‌های کارآموزی اجباری کوتاه‌‌تر باشند؛ اما می‌توانند کل ترم‌های عملی را نیز بگذرانند.
واحدهای آزمایشگاهی نیز در زمینه تأسیسات ساختمانی رایج هستند.
بسیاری از مؤسسات آموزش عالی نیز این رشته تحصیلی را به عنوان یک برنامه تحصیلی دوگانه ارائه می‌دهند.
5# مشاغل مربوط به رشته تاسیسات ساختمان
با مدرک مهندسی رشته تاسیسات ساختمان، می‌توانید فعالیت‌های مختلفی را در زمینه‌های مختلف حرفه ای دنبال کنید؛ به عنوان مثال، می‌توانید در زمینه موارد زیر کار کنید:
- برنامه ریزی
- مدیریت ساخت و ساز
- مهندسی پروژه و عملیات
- در زمینه تولید
- فروش
- مدیریت ساختمان
همچنین امکان کار در آزمایشگاه یا بخش توسعه وجود دارد.
بخش‌های بالقوه‌ای که می‌توانید در آنها مشغول به کار شوید، عبارت اند از:
- صنعت ساخت و ساز و املاک و مستغلات
- دفاتر مهندسی و برنامه ریزی
- خدمات عمومی (به عنوان مثال، اداره ساختمان و دفاتر ساختمان) یا شرکت‌های خدمات عمومی (به عنوان مثال، ارائه دهندگان خدمات شهرداری یا کارهای گاز و آب)
- شرکت‌هایی در صنعت گرمایش، تهویه مطبوع یا بهداشتی
- شرکت‌های تجهیزات فنی و برقی ساختمان
- شرکت‌های مشاوره انرژی و مدیریت انرژی، به عنوان مثال با توجه به فرآیندهای زیست محیطی یا فناوری‌های اندازه گیری محیطی یا سیستم‌های انرژی احیا کننده (مهندسی ساختمان سبز)
- مشاوره انرژی به عنوان یک مهندس مستقل
با داشتن مدرک در رشته تاسیسات ساختمان، آینده شغلی و حقوقی بسیار خوب و مطمئنی دارید.
اگر می‌خواهید بعداً یک موقعیت مدیریتی را به عهده بگیرید، باید به فکر گرفتن مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا باشید.
6# بازار کار رشته تاسیسات ساختمانی
بازار کار برای مهندسان تأسیسات ساختمان بسیار رقابتی است و فرصت‌های زیادی در شهرهای بزرگ جهان در دسترس است.
صنعت ساخت و ساز از جمله بخش‌های تجاری، مسکونی و زیرساختی است که طیف گسترده ای از گزینه‌های شغلی را ارائه می‌دهد.
با تمرکز فزاینده روی شیوه‌های ساختمان پایدار و بهره وری انرژی، تقاضا برای مهندسان تأسیسات ساختمان به صورت قابل توجهی رشد کرده است.
ابتکارات دولتی برای ترویج فناوری‌های ساختمان سبز نیاز به متخصصانی را ایجاد کرده است که بتوانند سیستم‌های کارآمد انرژی را طراحی و اجرا کنند.
این امر راه‌های جدیدی را برای مهندسان تأسیسات ساختمانی باز می‌کند تا در توسعه ساختمان‌های دوستدار محیط زیست مشارکت کنند.
علاوه بر این، ظهور ساختمان‌های هوشمند و ادغام فناوری در سیستم‌های ساختمان، تقاضایی برای مهندسانی ایجاد می‌کند که می‌توانند سیستم‌های پیچیده‌ای را طراحی و نگهداری کنند که مصرف انرژی را بهینه کنند و راحتی ساکنان را افزایش دهند.
1-6# بازار کار رشته تأسیسات ساختمان در ایران
بازار کار رشته تاسیسات ساختمان در ایران گستره ای از خدمات مرتبط با بخش‌های مدیریت، نگهداری و بهره برداری از تأسیسات ساختمانی را همچون تعمیر و نگهداری از ساختمان، محوطه سازی و مواردی از این قبیل درخود جای داده است.
بازار کار رشته تاسیسات ساختمان در ایران در سال‌های اخیر دچار تحول شده و رونق بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده است و بخشی از این رویداد در اثر افزایش نرخ جمعیت و افزایش نرخ شهرنشینی در کشور است که سبب شده تقاضا برای زیرساخت‌ها و امکانات مدرن در ایران افزایش یابد.
به علاوه، توسعه و پیشرفت‌هایی که اخیراً در صنعت نفت و گاز صورت گرفته، سبب افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها و امکانات در این بخش‌ها شده است.
بازار کار رشته تاسیسات ساختمان در ایران دارای پراکندگی زیادی است؛ شرکت‌ها و سازمان‌های کوچک و متوسط زیادی وجود دارند که در این بخش فعالیت می‌کنند.
البته چندین سازمان بزرگ مسلط بر بازار نیز در این زمینه فعالیت می‌کنند.
از جمله چالش‌های پیش روی بازار کار رشته تاسیسات ساختمان در ایران، می‌توان به دسترسی محدود کشور به سرمایه گذاری و فناوری خارجی به دلیل تحریم های بین المللی اشاره کرد که این امر سبب شده دسترسی ایرانی‌ها به فناوری‌های روز دنیا و بهترین شیوه‌ها دشوار شود که بر توانایی آنها برای رقابت در سطح جهانی تأثیر می‌گذارد.
با وجود این چالش‌ها، بازار تأسیسات در ایران فرصت‌هایی برای رشد دارد.
در ایران اخیراً به مدرن سازی زیرساخت‌ها و امکانات پرداخته می‌شود که نیاز به کارگران ماهر و راه‌های خلاقانه را در بخش‌های پایداری و بهره وری انرژی ایجاد کرده است.
به علاوه، افزایش جمعیت فرصتی را برای ایجاد کرده که سازمان‌ها بتوانند این خدمات را با کیفیت و قیمت مقرون به صرفه ارائه دهند.
7# مزایا و چالش‌های اشتغال در رشته تاسیسات ساختمان
مانند هر شغلی، مهندسی در رشته تاسیسات ساختمان، چالش‌ها و مزایای خاص خود را دارد.
در این بخش به بررسی مزایا و چالش‌های این رشته خواهیم پرداخت.
1-7# چالش‌های رشته تاسیسات ساختمان
مهندسی تأسیسات ساختمان یک رشته پویا و پرمشقت است که نیاز به متخصصان دارد تا از چالش‌های مختلف عبور کنند که عبارت اند از:
- رعایت ضرب الاجل‌های فشرده و مدیریت چندین پروژه به صورت همزمان: مهندسان تأسیسات ساختمان اغلب خود را درگیر چندین پروژه با ضرب الاجل می‌کنند.
این امر نیاز به مهارت‌های مدیریت زمان و توانایی اولویت بندی کارها به شکلی مؤثر دارد. - پیمایش مقررات پیچیده و حصول اطمینان از انطباق: مهندسان تأسیسات ساختمان باید با قوانین و مقررات در حال تغییر هماهنگ باشند.
آنها باید مطمئن شوند که تأسیسات آنها تمامی الزامات لازم برای اطمینان از ایمنی و عملکرد ساختمان را برآورده می‌کند. - انطباق با فناوری‌ها و روندهای صنعت به سرعت در حال تحول: با پیشرفت‌های مداوم در فناوری، مهندسان تأسیسات ساختمان باید جلوتر از منحنی باشند.
آنها باید به صورت مداوم دانش و مهارت‌های خود را به روز کنند تا آخرین نوآوری‌ها را در طرح‌های خود بگنجانند. - کار با محدودیت بودجه و منابع: پروژه‌های ساختمانی اغلب محدودیت بودجه‌ای دارند و این وظیفه مهندس تأسیسات ساختمان است که سیستمی را طراحی کند که مقرون به صرفه باشد بدون این که کیفیت یا کارایی را به خطر بیندازند.
آنها باید راه حل‌های خلاقانه ای برای استفاده حداکثری از منابع موجود بیابند.
2-7# مزایای رشته تأسیسات ساختمان
مهندسی تأسیسات ساختمان مزایا و فرصت‌های متعددی را ارائه می‌دهد:
- کمک به شیوه‌های ساختمان پایدار و کارآمد: مهندسان تأسیسات ساختمان نقش مهمی در طراحی و اجرای سیستم‌هایی دارند که پایداری و بهره وری انرژی را ارتقا می‌دهند.
آنها با ترکیب منابع انرژی تجدیدپذیر، سیستم‌های HVAC کارآمد و فناوری‌های ساختمان هوشمند به کاهش اثرات زیست محیطی ساختمان‌ها کمک می‌کنند. - فرصت یادگیری مستمر و رشد: رشته مهندسی تأسیسات ساختمان به صورت مداوم در حال تحول است و فرصت بی پایانی را برای یادگیری و رشد به حرفه ای‌ها ارائه می‌دهد.
از شرکت در کنفرانس‌ها و کارگاه‌های آموزشی گرفته تا دریافت گواهینامه‌های پیشرفته، راه‌های مختلف برای گسترش دانش و به روز ماندن با آخرین روندهای صنعت وجود دارد. - حقوق رقابتی و پیشرفت شغلی عالی: مهندسی تأسیسات ساختمان یک زمینه بسیار تخصصی است و افراد حرفه ای با مهارت‌ها و تجربه مناسب مورد تقاضا هستند.
در نتیجه، آنها اغلب از حقوق رقابتی و فرصت عالی پیشرفت شغلی برخوردار هستند. - ایفای نقش حیاتی در شکل دهی به شهرها و زیرساخت‌های آینده: مهندسان تأسیسات ساختمان در خط مقدم طراحی زیرساخت‌هایی هستند که از شهرهای مدرن پشتیبانی می‌کنند.
آنها به ایجاد فضاهای پایدار، کارآمد و راحت که در آن مردم زندگی، کار و بازی می‌کنند، کمک می‌کنند.
کار آنها تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی افراد و جوامع دارد.
درباره نویسنده : فریبا صالح
نظرتون درباره این مقاله چیه؟
ما رو راهنمایی کنید تا اون رو کامل تر کنیم و نواقصش رو رفع کنیم.
توی بخش دیدگاه ها منتظر پیشنهادهای فوق العاده شما هستیم.
