HAZID چیست؟ (۳ دسته بندی کلی و ۷ مزیت بکارگیری)

اگر شما هم با روش های مواجهه با خطرات در محیط کار رو به رو شده اید برایتان این سوال مطرح شده است که HAZID چیست؟

بر اساس انواع خطرات و ریسک های احتمالی در یک حوزه کاری باید روش صحیح پیشگیری از آن را استفاده کرد.

در این مقاله سعی داریم شما را با روش HAZID آشنا کنیم تا در رویارویی با خطرات امکان استفاده مناسب از آن را داشته باشید.

1# آشنایی با روش HAZID، تجزیه و تحلیل خطر با هدف ایمنی

ﻫﺮ روز و هر لحظه ممکن است حوادث خطرناکی در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر رخ دﻫﺪ ﻛﻪ
ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ و یا آﺳﻴﺐ های جبران ناپذیر بسیاری ﺷﻮد.

حوادثی هم چون خطرات ناشی از محصولات ساختمانی، ماشین آلات و تجهیزات، مواد اولیه، گاز، بخار، گرد و غبار، رفتار کار و…

ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎیی و ارزﻳﺎبی اﻳﻦ ﺧﻄﺮات در ﻣﺮاﺣﻞ اولیه ﻳـﺎ حتی پیش ازبستن ﻗﺮارداد و ﺧﺮﻳﺪ آن می توان از ﺧﺴﺎرات احتمالی ﺑﺴﻴﺎری در آﻳﻨﺪه ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی کرد.

ﺑﺎ ارزﻳﺎبی ریسک می ﺗﻮان ﺧﻄﺮات ﻣﻮﺟﻮد در یک ﺷﻐﻞ را ﺷﻨﺎﺳﺎیی، ﻋﺪد ریسک آن ها را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻛﻨﺘﺮل های ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز را اراﺋـﻪ داد.

تجزیه و تحلیل ریسک اولین گام در فرآیند مدیریت ریسک است.

شناسایی خطر به روش HAZID یک تکنیک کیفی است که
امکان شناسایی سریع انواع خطرات و تهدیدات (آتش سوزی، برخورد، سقوط جسم، سقوط ساختاری و غیره) را برای مردم، محیط های عمومی و کار فراهم می کند.

در این مقاله می خواهیم برایتان بگوییم HAZID چیست، تجزیه تحلیل خطر با هدف ایمنی چه طور انجام می شود و
چگونه می توان با کمک روش HAZID ریسک را شناسایی و ارزیابی نمود.

در ادامه با ما همراه باشید.

2# تعریف روش HAZID چیست؟

پیش از آنکه به این موضوع بپردازیم که HAZID چیست، بهتر است ابتدا با چند تعریف ساده اولیه شروع کنیم تا
به شما کمک کند در نهایت درک بهتری از مفهوم HAZID داشته باشید.

در ادامه به توضیح و تشریح چند مفهوم اساسی می پردازیم:

1-2# خطر

به خصوصیت یا خصوصیات منحصر به فرد چیزی گفته می شود که
امکان ایجاد خطر را دارد.

احتمال آسیب یا خسارت کارمندان در برخی شرایط از طریق قرار گرفتن در معرض خطر و میزان احتمالی آن آسیب را نیز خطر می گوییم.

احتمال (فراوانی) و شدت یک خطر می تواند منجر به حادثه یا بیماری شود.

2-2# Sector

احتمال فرکانس کار خطرناک یا احتمال وقوع یک حادثه یا بیماری در بخش بهداشت.

این احتمال را سطح قرار گرفتن در معرض و ماده را خطر می نامند.

3-2# ارزیابی ریسک

تعیین وضعیت خطر فعلی برای تعیین اینکه آیا یک محدوده قابل قبول است یا غیر قابل قبول با توجه به مقدار خطر محاسبه شده برای هر خطر.

شناسایی خطر یک مرحله اساسی در ارزیابی ریسک است.

4-2# مدیریت ریسک

ما هرگز نخواهیم توانست خطرات را مدیریت یا کاهش دهیم مگر اینکه از آن ها آگاهی داشته باشیم.

در مدیریت ریسک ایده آل، یک فرآیند اولویت بندی اتخاذ می شود که
به موجب آن ابتدا با احتمال بیشترین ریسک خسارت مقابله می شود و
خطرات احتمالی که کمترین خسارت را ایجاد می کنند به ترتیب نزولی برخورد می کنند.

در عمل این روند می تواند بسیار دشوار باشد و
اغلب می توان با آن نادرست برخورد کرد،
حفظ تعادل بین خطرات زیاد اما خسارت کم در مقابل خطرات خسارت زیاد اما احتمال وقوع کم باید در نظر گرفته شود.

تحقیقات نشان می دهد که منافع اقتصادی مدیریت ریسک، کمتر به فرمول های استفاده شده بستگی دارد اما
به فراوانی و روش های ارزیابی ریسک بستگی دارد.

حالا بهتر از به سراغ تعریف روش هزید برویم تا بفهمیم HAZID چیست؟

5-2# HAZID چیست؟

HAZID مخفف شده عبارت Hazard Identification به معنی شناسایی خطر است.

یکی از روش ها و فرمول هایی ﻛﻪ با استفاده آن می توان ﻋﻤﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ارزﻳﺎبی ریسک را در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ مورد بررسی قرار داد تکنیک هزید (HAZID) اﺳﺖ.

HAZID (شناسایی خطر) یک روش کیفی برای شناسایی زود هنگام خطرات و تهدیدهای احتمالی مردم، محیط، دارایی ها یا شهرت است.

مهمترین مزیت یک مطالعه HAZID فراهم کردن ورودی اساسی برای تصمیم گیری در مورد توسعه پروژه است.

این وسیله ای برای شناسایی و توصیف خطرات و تهدیدات HSE در اولین مرحله عملی یا توسعه است.

3# بررسی اهمیت بکارگیری تکنیک HAZID

یکی از مهمترین اولویت ها در هر پروژه ای کاهش هزینه و زمان تمام شده پروژه می باشد.

در این راستا مدیران پروژه تمامی سعی و تلاش خود را می کنند تا به این مهم دست یابند.

یکی از مدیریت های تأثیر گذار مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست است که
می تواند با برنامه ریزی صحیح و به موقع این موضوع را محقق سازد.

یکی از تکنیک هایی که می تواند مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست را برای رسیدن به این هدف راهنمایی کرده و
یاری رساند، تکنیک هزید می باشد.

این تکنیک با شناسایی مخاطرات پروژه این امکان را فراهم می کند تا
با برنامه ریزی بر روی آن ها نرخ تکرار حوادث بعدی را کاهش داده و
همچنین تغییرات احتمالی را قبل از مرحله اجرا شناسایی کند.

این امر باعث می گردد تا هزینه تغییرات بعدی در مرحله امکان سنجی شناسایی شود لذا
در مدیریت تغییرات نیز می توان از این تکنیک استفاده کرد تا از تغییرات آتی جلوگیری کند.

این تکنیک را بهتر است در مرحله اولیه پروژه و قبل از مرحله اجرای پروژه به کار بریم.

4# تقسیم بندی تکنیک HAZID

تاکنون به خوبی دریافته اید که تکنیک HAZID چیست و
چه اهمیتی دارد.

حالا بهتر است به سراغ انواع این روش ارزیابی برویم.

انجام این تکنیک به سه دسته زیر تقسیم می شود:

1. هزید مفهومی
2. هزید جزیی
3. هزید ترکیبی

انتخاب نوع هزید با توجه به مواردی چون سطح مدارک و مستندات موجود، جزییات مدارک ، سطح و گستردگی پروژه تعیین می گردد.

در هزید مفهومی با توجه به مدارک اندک تنها در مورد مخاطرات ماهیت توسعه و اثرات آن بر محیط اطراف صحبت می شود.

در روش هزید جزیی، شناسایی خطرات فرآیندی مطرح می باشد.

از ترکیب دو مدل مفهومی و جزیی، هزید ترکیبی حاصل می شود که
برای پروژه های کوچک با زمان کوتاه مورد استفاده قرار می گیرد.

5# تیم تشکیل دهنده ارزیابی ریسک به روش HAZID

علاوه بر رئیس و دبیر، تیم HAZID از پرسنل زیر تشکیل شده است:

• مشاور طراحی / مدیر پروژه
• مدیر تولید
• مهندس شیمی
• مدیر تعمیر و نگهداری
• مهندس برق
• مهندس ابزار
• مهندس کنترل کیفیت

6# مزایای بکارگیری تکنیک HAZID چیست؟

حال ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که مزایای استفاده از روش HAZID چیست؟

همان طور که می دانید برای محاسبه و ارزیابی ریسک و شناسایی خطر روش های محاسباتی زیادی هست اما
بکاربردن تکنیک هزید برای شما به عنوان یک متخصص HSE مزایای زیر را به همراه دارد:

1. فرصت های ایمنی ذاتی را شناسایی خواهید کرد.
2. سناریوهای آتش سوزی، انفجار، انتشار سمی را شناسایی کرده و ب
   رای جلوگیری از آن اقدام می نمایید.
3. هرگونه آماده سازی ویژه ای که برای رسیدگی به آن ها لازم است، می تواند از قبل برنامه ریزی شود.
4. هرگونه اصلاح فرآیند خاص در صورت نیاز می تواند در مراحل اولیه ایجاد شود.
5. سیستم و تیم را با اطمینان آماده می کند تا برای راه اندازی آماده شوند.
   از شگفتی های بزرگ جلوگیری می کند.
6. خطرات مربوط به کارکرد هر یک از تجهیزات را می توان در ابتدا ثبت نام کرد که
   منجر به نقشه برداری بهتر فرآیند و کنترل بهتر در آینده برای گرفتن تأییدیه های ISO می شود.
7. مهم ترین مزیت HAZID شناسایی زودهنگام و ارزیابی خطرات مهم بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی است که
   اطلاعات اساسی را برای تصمیمات توسعه پروژه فراهم می کند.