۷ نوع هوش مصنوعی براساس ویژگی و قابلیت ها

این روزها انواع هوش مصنوعی و کاربردهای آن ها سروصدای زیادی در مجامع علمی به پا کرده اند و توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده اند.

تکنولوژی به سمتی درحال حرکت است که نمی توان از تأثیر و استفاده های هوش مصنوعی چشم پوشی کرد.

به همین دلیل تصمیم داریم در این مقاله به معرفی تمامی انواع هوش های مصنوعی رایج بپردازیم و خصوصیات آن ها را بررسی کنیم.

با ما همراه باشید.

1# هوش مصنوعی چیست؟

برای شناخت و درک عمیق از هوش مصنوعی ابتدا باید مقدماتی از هوش انسان و کامپیوتر بدانیم تا تفاوت های اساسی آن ها را تشخیص دهیم.

برای مثال اگر شخصی از شما بپرسد هوش انسان بیشتر است یا کامپیوتر احتمالا پاسخ می دهید کامپیوتر.

این جواب نادرست به دلیل عدم درک صحیح از مفهوم هوش و ندانستن تفاوت هوش و قدرت محاسباتی می باشد.

در جواب این سؤال باید گفت خب اگر کامپیوتر هوش بالاتری دارد چرا خودش برای خودش تصمیم نمی گیرد و منتظر دستور انسان می ماند؟

چرا هیچ وقت کامپیوترها خودشان تصمیم نمیگیرند تا یک نرم افزار را نصب کنند یا فایلی را حذف کنند؟

هوش مصنوعی در برابر هوش طبیعی انسان قرار می گیرد.

تمامی انسان ها دارای هوش طبیعی می باشند؛ یعنی اگرچه انسان ها دارای فرهنگ، شعور و سطح فکر متفاوت هستند و ممکن است از دیگران مشورت بگیرند؛ اما در نهایت برای تمام امور خودشان تصمیم گرفته و اقدام می کنند.

اگر وسیله، ابزار، مکانیزم، ربات یا کامپیوتری بتواند بخشی از ویژگی های هوش انسان مانند تفکر، تصمیم گیری و ابتکار را داشته باشد می گوییم این وسیله دارای هوش مصنوعی است.

2# تفاوت هوش و قدرت محاسباتی

شکی نیست که قدرت محاسباتی کامپیوترها با انسان ها قابل مقایسه نیست.

هیچ انسانی قدرت و سرعت محاسبات کامپیوتر را ندارد؛ اما زمانی که صحبت از هوش مصنوعی می شود نباید آن را با قدرت محاسباتی اشتباه گرفت.

هوش به قدرت تفکر، اختیار، تصمیم گیری و ابتکار بستگی دارد.

با این تعریف می توان گفت کامپیوترهای امروزی به هیچ وجه هوش ندارند؛ اگرچه قدرت محاسباتی فوق العاده ای نسبت به انسان دارند ولی از خودشان ابتکار و قدرت تصمیم گیری ندارند و
هر تصمیمی هم که بگیرند قبلا توسط یک انسان برای آن ها برنامه ریزی شده و در حافظه آن ها قرار داده شده است.

اما یک سیستم هوش مصنوعی می تواند با روش های یادگیری مختلف بر یک موضوع مسلط شده و برای انجام کاری تفکر کند یا تصمیمی بگیرد.

اگر قصد دارید با مفهوم هوش مصنوعی بیشتر آشنا شوید به مقاله زیر سر بزنید.

3# انواع هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) که به اختصار آن را Al نیز می‌ نامند، براساس قابلیت ها و ویژگی های خود به چند نوع تقسیم می شود که
در ادامه این مقاله هریک را جداگانه معرفی می کنیم.

طبقه بندی هوش مصنوعی براساس قابلیت ها (Capabilities) عبارت است از:

• هوش مصنوعی محدود (Narrow AI)
• هوش مصنوعی عمومی (General AI)
• سوپر هوش مصنوعی (Super AI)

تقسیم بندی هوش مصنوعی براساس ویژگی ها (Functionalities) عبارت است از:

• ماشین واکنش گرا (Reactive Machine)
• ماشین هایی با حافظه محدود (Limited Memory)
• نظریه ذهن (Theory of Mind)
• خود آگاهی (Self Awareness)

4# انواع هوش مصنوعی براساس قابلیت ها

همان طور که متوجه شدید، می توانیم انواع هوش مصنوعی را به دو دسته کلی تقسیم کنیم که هرکدام نیز زیر شاخه های خاص خود را دارند.

در این بخش به معرفی دسته بندی Al براساس قابلیت ها خواهیم پرداخت.

1-4# هوش مصنوعی محدود (Narrow AI)

هوش مصنوعی محدود که با عنوان هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI) نیز شناخته می شود، از انواع هوش مصنوعی بوده که بر روی موضوعی خاص تمرکز دارد و نمی‌ تواند فراتر از محدودیت ها عمل کند.

این نوع از Al یک توانایی شناختی و توسعه آن را هدف خود قرار می دهد و کاربرد آن در زندگی روزمره در حال گسترش است.

به طوری که با پیشرفت الگوریتم های یادگیری ماشین (machine learning) و یادگیری عمیق (deep learning) این نوع هوش مصنوعی نیز توسعه می یابد.

مثال هایی از Narrow AI عبارتند از:

• دستیار صوتی اپل (Apple Siri): Apple Siri نمونه ای از هوش مصنوعی محدود است که با دامنه توابع از پیش تعریف شده کار می کند.
• گوگل ترنسلیت (google translate)
• سیستم های تشخیص چهره
• سیستم های پیشنهاددهنده

2-4# هوش مصنوعی عمومی (General AI)

از دیگر انواع هوش مصنوعی می توان به هوش مصنوعی عمومی یا قوی (Strong AI) اشاره کرد.

General AI هر وظیفه فکری که انسان به انجام می رساند را درک کرده و یاد می گیرد.

به این ترتیب ماشین ها را قادر می سازد تا دانش و مهارت های خود را در زمینه های مختلفی استفاده کنند.

دانشمندان تاکنون نتوانسته اند به این فناوری به طور کامل دست یابند؛ زیرا برای ساخت ماشین هایی که بتوانند در حد نوع بشر توانمند باشند، باید از قابلیتی برای هوشیارسازی آن ها استفاده کنند.

Fujitsu سوپر کامپیوتری را با نام کامپیوتر K طراحی کرده است که
می توان از تولید آن به عنوان گامی در مسیر پیشرفت هوش مصنوعی عمومی یاد کرد.

3-4# سوپر هوش مصنوعی (Super AI)

یکی دیگر از انواع هوش مصنوعی که از هوش انسان نیز پیشی می گیرد و
می تواند هر کاری را بهتر از انسان ها به انجام رساند، سوپر هوش مصنوعی نام دارد.

البته دانشمندان هنوز موفق به ایجاد Super AI نشده اند و این دسته بندی سیستم های هوش مصنوعی صرفا یک ایده اولیه است.

ویژگی هایی که ماشین ها و سیستم های مبتنی بر این نوع از هوش مصنوعی دارند عبارت اند از:

• احساسات
• اعتقادات
• نیاز ها
• خواسته ها
• تفکر
• توانایی حل معما
• قدرت تصمیم‌ گیری
• قدرت قضاوت

5# انواع هوش مصنوعی براساس ویژگی ها

در قسمت های قبل اشاره کردیم که نوع دیگری از دسته بندی در رابطه با هوش مصنوعی وجود دارد که براساس ویژگی ها، Al را به 4 نوع مختلف تقسیم می کند.

این انواع را در ادامه بررسی می کنیم.

1-5# ماشین واکنش گرا (Reactive Machine)

ماشین های واکنش گرا یا انفعالی در حافظه خود اطلاعاتی ثبت نمی کنند.

به همین علت نمی توانند رویدادها و تجربیات گذشته را به عنوان الگویی برای اقدامات آینده در نظر گیرند.

این ماشین ها تنها با داده های موجود کار خواهند کرد و قادر هستند پس از درک اتفاقات، واکنش هایی را بروز دهند.

Reactive Machineها با قابلیت های خاصی طراحی می شوند و نمی توانند فراتر از توانایی های تعریف شده عمل کنند.

IBM’s Deep Blue که توانست گری کاسپاروف (Garry Kasparov) استاد بزرگ شطرنج را شکست دهد، در واقع یک ماشین واکنش گرا بود که مهره های صفحه شطرنج را مشاهده می کرد و نسبت به آن ها پاسخ می داد.

Deep Blue نمی تواند با تمرین به پیشرفت دست یابد و یا تجربه های گذشته خود را در بازی به کار گیرد.

این ماشین فقط می تواند با درک حرکات فعلی مهره ها، حرکت های بعدی حریف خود را پیش بینی نماید.

2-5# ماشین هایی با حافظه محدود (Limited Memory)

یکی از انواع هوش مصنوعی ماشین هایی با حافظه محدود هستند.

این ماشین ها آموزش می بینند تا از داده های قبلی برای تصمیم گیری های آینده استفاده کنند.

البته آن ها نمی توانند از اطلاعاتی که در گذشته کسب کرده اند به طور دائمی بهره ببرند، بلکه تنها برای مدت زمانی محدود قادر به استفاده از این نوع داده ها هستند.

یکی از کاربردهای این سیستم ها اتومبیل های خودران هستند.

3-5# نظریه ذهن (Theory of Mind)

نظریه ذهن که از انواع هوش مصنوعی است، به سطح پیشرفته ای از فناوری ها اشاره دارد که دانشمندان تا به امروز نتوانسته اند به طور کامل به آن دستیابی پیدا کنند.

با این حال پیشرفت های مهمی در این زمینه ایجاد شده است.

ماشین هایی که از نظریه ذهن پیروی می کنند، قادر به درک و ابراز احساسات هستند.

یکی از ربات هایی که تقریبا از چنین قابلیتی برخوردار است، Kismet نام دارد که در اواخر دهه 90 ساخته شد.

این ربات می تواند احساسات انسان ها را تقلید کرده و آن ها را تشخیص دهد؛ اما قادر به دنبال کردن نگاه ها و یا ابراز احساسات و انتقال حس خود به انسان نیست.

رباتی دیگر نیز با نام سوفیا (Sophia) ساخته شده که حسگرهای درون چشم آن به او این امکان را می دهند که
ارتباط چشمی را حفظ کند و افراد را تشخیص دهد، همچنین این ربات قادر است چهره ها را نیز دنبال نماید.

4-5# خود آگاهی (Self Awareness)

وجود این نوع از انواع هوش مصنوعی در جهان امروز تنها امری فرضی است.

خود آگاهی در Al به ماشین هایی اشاره دارد که هوشمندتر از ذهن انسان ها هستند.

این ماشین ها می توانند علاوه بر درک احساسات و حالات انسانی، احساسات کسانی را که با آن ها در تعامل هستند بر انگیخته و اعتقادات و افکار خود را ابراز کنند.

6# خطرات هوش مصنوعی برای آینده بشر

یکی از نگرانی های مهم بشریت از هوش مصنوعی نگرانی تسلط ربات های مجهز به هوش مصنوعی به انسان ها می باشد.

این نگرانی به قدری مورد توجه بوده که فیلم های تخیلی بسیاری در زمینه تسلط ربات ها بر انسان ساخته شده اند.

تا به امروز تسلط ربات ها بر انسان خطری ایجاد نکرده چون ربات ها فعلا توانایی برنامه ریزی برای خود را ندارند؛ یعنی انسان برنامه ای برایشان ایجاد می کند و
ربات صرفا براساس آن برنامه، تصمیم گرفته و عمل می کنند، پس ربات ها فعلا به دستور انسان وابسته هستند.

آن روزی که رباتی ساخته شود که توانایی ایجاد، نوشتن و بارگذاری برنامه های از پیش تعیین نشده را برای خود داشته باشد حقیقتا باید از آن ربات ترسید.

سخن آخر

امروزه با وجود درک اهمیت انواع هوش مصنوعی، هنوز هم با ساخت ماشین هایی که بتوانند به تنهایی آموزش ببینند و
از تجربیات گذشته در تصمیم گیری ها استفاده کنند فاصله داریم؛
اما تلاش ها برای ایجاد چنین سیستم هایی ادامه دارد و همواره امیدواریم تا به این سطح پیشرفته از فناوری دست یابیم.

درصورتیکه تمایل دارید به کاربردهای این شاخه از علم روز دنیا پی ببرید، می توانید مقاله “کاربردهای هوش مصنوعی” را مطالعه کنید.