مفاصا حساب چیست؟ (بررسی ۱۵ کاربرد آن)

مفاصا حساب بخش مهمی از فرآیند پرداخت است که منجر به انتقال وجوه از پرداخت‌های کارت به صورت مستقیم به حساب تجاری تاجر می‌شود.

داشتن درک خوب از این موضوع می‌تواند به کسب و کار شما کمک کند تا عملیات خود را ساده‌تر کرده؛ زیرا زمان بندی‌ها و شرایط مختلف تسویه حساب می‌تواند بر عملیات روزانه شما تأثیر بگذارد.

در این مقاله به بررسی موارد زیر خواهیم پرداخت:

• مفاصا حساب چیست؟
• انواع مفاصا حساب
• کاربرد مفاصا حساب چیست؟
• فرآیند مفاصا حساب
• نحوه کارکرد مفاصا حساب

1# مفاصا حساب چیست؟

در پاسخ به سوال مفاصا حساب چیست می‌توان گفت مفاصا حساب یا تسویه حساب، اقدامی است برای پرداخت هرگونه مانده معوقه برای به صفر رساندن موجودی حساب.

مفاصا حساب همچنین می‌تواند به معنای تکمیل فرآیند آفست بین دو یا چند طرف در یک توافق باشد.

اگر دو یا چند طرف با یک آفست موافقت کنند، ممکن است به جای پول، با مبادله کالا یا خدمات موافقت کرده یا ممکن است طرفین توافق کنند که در ازای کالا یا خدمات، قیمت کمتری بپردازند.

این امر باعث می‌شود، یک یا چند طرف تراز مثبت داشته باشند.

به عنوان مثال، شما یک موجودی معوق در یک حساب دارید.

مشتری A کل موجودی را به دلیل فاکتور A مدیون است.

وقتی مشتری A فاکتور را پرداخت می‌کند، حساب اکنون تسویه می‌شود.

اساساً مفاصا حساب، مبادله واقعی پول یا ارزش دیگری (مانند کالا یا خدمات) برای پرداخت حساب است.

دپارتمان حساب‌های دریافتنی یک شرکت وظیفه تسویه حساب‌های جمع آوری وجوه بدهکار به شرکت برای ارائه کالا یا خدمات را بر عهده دارد.

سن مطالبات به فواصل زمانی مانند 1 تا 30 روز، 31 تا 60 روز و مواردی از این قبیل تقسیم می‌شود.

حساب‌های فردی دارای مبالغ و روزهای معوق در ثبت هستند و هنگام پرداخت صورتحساب‌ها، حساب‌ها در دفاتر شرکت تسویه خواهند شد.

در موارد دو یا چند طرف، مرتبط یا غیرمرتبط، مفاصا حساب زمانی انجام می‌شود که یک مجموعه از کالاهای مورد توافق با دیگری مبادله شود، حتی اگر موجودی صفر مورد نیاز نباشد.

1-1# مفاصا حساب برای حساب دارایی است یا بدهی؟

می‌توان هر دو حساب دارایی و بدهی را تسویه کرد.

وقتی یک فرد یا شرکت به کسب و کار شما بدهکار است، یک حساب دریافتنی است. (یعنی یک حساب دارایی)

اگر پرداخت‌هایی را که به یک وام‌ دهنده یا کسب ‌و کار دیگری بدهکار هستید تا زمانی که وجوه بدهکار را پرداخت نکنید و ثبت کنید، حسابی که تسویه می‌کنید یک حساب پرداختنی است. (یعنی یک حساب بدهی)

2# انواع مفاصا حساب

مفاصا حساب‌ها به اشکال مختلف وجود دارد و می‌تواند برای استفاده شخصی یا حرفه ای باشد.

پنج نوع اصلی مفاصا حساب وجود دارند و همه آنها به شما کمک می‌کنند موجودی خود را مرتب نگه دارید که عبارت اند از:

• بانکی
• فروشنده
• ویژه تجاری
• بین شرکتی
• مشتری

که در ادامه مقاله مفاصا حساب چیست به بررسی هر یک از آنها خواهیم پرداخت.

1-2# مفاصا حساب بانکی

مفاصا حساب بانکی محبوب ترین نوع تسویه حساب است که تراکنش‌های ثبت شده در دفاتر را با صورتحساب‌های بانکی ماهانه مقایسه می‌کند.

اکثر تراکنش‌ها از جمله پرداخت‌ها و درآمدها توسط بانک ثبت می‌شود.

بنابراین، مفاصا حساب‌های بانکی می‌توانند به تشخیص مغایرت در چک‌های صادر شده یا تراکنش‌های مفقود کمک کنند.

انجام مفاصا بانکی در پایان ماه ارزشمند است؛ زیرا بانک بیانیه ‌ای را برای شرکت ارسال می‌کند که در آن موجودی اولیه، تراکنش‌های ماه و موجودی نقدی نهایی خلاصه می‌شود.

تطبیق تراکنش‌های ماهانه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مشکلات را سریع‌تر کشف کنند و سریع‌تر آنها را حل کنند.

2-2# مفاصا حساب فروشنده

در این بخش، سوابق حساب‌های پرداختنی با اظهارات ارائه شده توسط فروشندگان و تأمین کنندگان تطبیق داده می‌شود تا مطمئن شوند، مبلغی که برای یک محصول یا خدمات پرداخت شده با مبلغ دریافتی فروشنده مطابقت دارد.

برخلاف صورتحساب‌های بانکی، فروشندگان همیشه گزارش‌های خود را ارسال نمی‌کنند، بنابراین ممکن است لازم باشد آنها را درخواست کنند.

هنگام تطبیق سوابق پرداختنی، اظهارنامه فروشنده با دفتر کل خود مقایسه می‌شود تا تعیین کنند که آیا هزینه با مبلغی که پرداخت شده، مطابقت دارد یا خیر.

مفاصا حساب فروشنده به جلوگیری از تضاد بین یک کسب و کار و یک فروشنده با تعیین این که آیا حساب‌های مشتری و فروشنده همگام هستند یا خیر، کمک می‌کند.

وقتی همه سوابق معاملات مشابهی را نشان ‌دهند، رابطه بین سازمان و فروشندگان تقویت می‌شود.

3-2# مفاصا حساب ویژه تجاری

برای تطبیق خاص کسب و کار، سوابق داخلی در شروع و پایان یک چرخه مالی مقایسه می‌شود تا ببینند آیا کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده با سوابق داخلی مطابقت دارند یا خیر.

نیاز هر کسب و کار، ویژگی‌های این مفاصا حساب را دیکته می‌کند.

به عنوان مثال، سازمان‌های مالی اغلب نیاز به ایجاد تطبیق مکرر حساب‌ها با وجوه متعلق به مشتری دارند.

4-2# مفاصا حساب بین شرکتی

شرکت‌های مادر از تطبیق بین شرکتی برای یکسان سازی تمام حساب‌ها و دفاتر از شرکت‌های تابعه خود استفاده می‌کنند.

یک مفاصا حساب بین شرکتی به دنبال عدم تطابق داخل و بین هر دو شرکت تابعه است.

این موارد ممکن است، ناشی از اشتباهات صورتحساب مربوط به وام‌ها، سپرده‌ها و فعالیت‌های پردازش پرداخت باشد.

سپس می‌توان هرگونه اشتباه در صورت‌های مالی شرکت را اصلاح کرد.

این کار اطمینان می‌دهد که سوابق سازمان به صورت دقیق وضعیت مالی شرکت را منعکس می‌کند.

اکثر شرکت‌های مادر این کار را برای تأیید صحت فاکتورها یا سوابق وام‌ها بدون خطا انجام می‌دهند.

دلیل دیگر استفاده از مفاصا حساب بین شرکتی این است که مشخص شود، کدام دارایی‌ها متعلق به کدام شرکت فرعی است.

5-2# مفاصا حساب با مشتری

کسب ‌و کارها با مقایسه صورتحساب‌های ارسالی به سوابق دفتر دریافتنی حساب‌های خود، مفاصا حساب مشتریان را انجام می‌دهند.

این فرآیند برای شرکت‌هایی که شرایط و گزینه‌های اعتباری را به مشتریان خود ارائه می‌دهند، ارزشمند است.

حسابداران در این شرکت‌ها می‌توانند مبالغ دریافتی را با مبالغ پرداخت نشده مقایسه کنند.

مفاصا حساب مشتری اشتباهات یا ناهنجاری‌ها را در حسابداری مشتری آشکار می‌کند.

معمولاً در پایان ماه، درست قبل از انتشار صورت‌های مالی ماهانه یک کسب‌ و کار، به عنوان بخشی از فرآیند پایان ماه انجام می‌شود.

3# روش‌های انحلال شرکت پس از مفاصا حساب

یک شرکت تضامنی می‌تواند به صورت داوطلبانه با توافق دوجانبه بین همه شرکا یا از طریق حکم دادگاه منحل شود.

در این بخش از مقاله مفاصا حساب چیست روش‌های مختلفی برای انحلال یک مشارکت پس از مفاصا حساب وجود دارد:

1. انحلال با توافق متقابل: همه شرکا توافق می‌کنند که مشارکت را از طریق توافق نامه قبلی یا اجماع جدید منحل کنند.
2. انحلال با اخطار: اگر یکی از شرکا به صورت کتبی به دیگران از قصد خود برای انحلال شرکت اطلاع دهد، ممکن است بر این اساس منحل شود.
3. تکمیل مدت یا هدف خاص: یک مشارکت ممکن است پس از انقضای مدت معینی که برای آن تأسیس شده است یا با دستیابی به یک سرمایه گذاری یا هدف خاص منحل شود.
4. انحلال اجباری: شامل موارد زیر است:
   • ورشکستگی: اگر یک یا چند شریک ورشکسته شوند، ممکن است شرکت تضامنی منحل شود.
   • تجارت غیرقانونی: اگر فعالیت شراکت غیرقانونی شود، باید منحل شود.
   • فوت یا ورشکستگی شریک: فوت یا ورشکستگی شریک می‌تواند منجر به انحلال اجباری شود، مگر این که در قرارداد مشارکت غیر از این قید شده باشد.
5. انحلال با حکم دادگاه: دادگاه می‌تواند در شرایط مختلف حکم به انحلال شرکت تضامنی دهد:
   • ورشکستگی: اگر شریکی ورشکسته شود، این امر بر عملیات شرکت تأثیر می‌گذارد.
   • رفتار نادرست: اگر شریکی مرتکب رفتار نامناسبی شود که بر تجارت تأثیر منفی می‌گذارد.
   • زیان‌های مستمر: اگر شراکت به صورت مداوم با زیان کار کند و ناپایدار تلقی شود.

این روش‌ها راه‌های قانونی را که از طریق آن می‌توان شراکت را منحل کرد، مشخص می‌کند و از وضوح و حل‌ و فصل در پایان دادن به روابط تجاری اطمینان می‌دهد.

4# کاربرد مفاصا حساب چیست؟

در این بخش از مقاله مفاصا حساب چیست به بررسی کاربردهای مفاصا حساب خواهیم پرداخت.

1-4# رسیدگی به ضررها

زیان‌ها، از جمله آنهایی که ناشی از کمبود سرمایه است، به روش زیر رسیدگی می‌شوند:

• در ابتدا، زیان از محل سود پوشش داده می‌شود.
• متعاقباً از سرمایه شرکا استفاده می‌شود.
• در نهایت، در صورت نیاز، شرکا به صورت جداگانه زیان را مطابق با نسبت تقسیم سود (PSR) متحمل می‌شوند.

2-4# استفاده از دارایی‌ها

شرکت اعم از هر مبلغی که شرکا برای جبران کسری سرمایه آورده‌اند، در اولویت زیر استفاده می‌شود:

• بدهی شرکت به اشخاص ثالث پرداخت شود.
• به هریک از شرکا به شکلی متناسب آنچه را که از تجارت به آنها تعلق می‌گیرد، بابت پیش پرداخت‌های متمایز از سرمایه (یعنی وام شریک) بازپرداخت کند.
• به هریک از شرکا به نسبت سرمایه ای که به آنها تعلق می‌گیرد، بازپرداخت کنند.
• در نهایت، هر موجودی باقیمانده بین شرکا در نسبت مشارکت در سود آنها (PSR) توزیع می‌شود.

از این رو، مبلغ به دست آمده از دارایی‌ها، همراه با مشارکت شرکا، در صورت لزوم، برای پرداخت بدهی‌های خارجی تجارت مانند موارد زیر استفاده می‌شود:

• وام
• اضافه برداشت بانکی
• طلبکاران
• قبوض پرداختنی
• مواردی از این قبیل

توجه به این نکته ضروری است که وام‌های تضمین شده دریافت می‌شود.

تقدم بر وام‌های بدون وثیقه پس از آن باقیمانده برای بازپرداخت پیش پرداخت‌ها و وام‌های داده شده توسط شرکا به تجارت استفاده می‌شود.

3-4# انتقال دارایی

دارایی‌های غیر نقدی به ارزش دفتری خود به حساب تحقق منتقل می‌شوند.

بدهکاران مختلف به ارزش ناخالص منتقل شده و ذخیره بدهی‌های مشکوک الوصول به همراه بدهی‌ها به اعتبار حساب تحقق منتقل می‌شود.

4-4# انتقال بدهی‌ها

بدهی‌ها و ذخایر خارجی به سمت اعتبار حساب تحقق منتقل می‌شود.

5-4# فروش دارایی

حساب بانکی بدهکار شده و هنگام فروش دارایی‌ها، حساب تحقق بستانکار می‌شود.

6-4# پرداخت بدهی‌ها

حساب تحقق بدهکار شده و حساب بانکی هنگام پرداخت بدهی‌ها بستانکار می‌شود.

7-4# تسویه حساب با طلبکاران

اگر بستانکار دارایی را به صورت کامل بپذیرد، حساب تحقق بدهکار و حساب بانکی بستانکار می‌شود.

اگر دارایی به عنوان بخشی از پرداخت پذیرفته شود، ورود پرداخت نقدی انجام می‌شود.

8-4# پرداخت هزینه‌های تحقق

پرداخت هزینه تحقق به صورت زیر خواهد بود:

• حساب تحقق بدهکارشده و حساب بانکی برای هزینه‌های پرداخت شده توسط شرکت بستانکار می‌شود.
• حساب تحقق بدهکارشده و حساب سرمایه شریک برای هزینه‌های پرداخت شده توسط شریک بستانکار می‌شود.
• حساب تحقق بدهکارشده و حساب سرمایه شریک برای پاداش توافق شده به شریک بستانکار می‌شود.

9-4# تحقق دارایی‌های ثبت نشده

حساب بانکی بدهکار شده و حساب تحقق برای دارایی‌های ثبت نشده محقق شده بستانکار می‌شود.

10-4# تسویه بدهی‌های ثبت نشده

حساب تحقق بدهکار شده و حساب بانکی برای بدهی‌های ثبت نشده تسویه شده بستانکار می‌شود.

11-4# انتقال سود یا زیان در زمان تحقق

حساب تحقق به منظور سود حاصل از تحقق به حساب سرمایه شرکا بدهکار می‌شود.

حساب سرمایه شرکا به ازای زیان حاصل از تحقق به حساب تحقق بدهکار می‌شود.

12-4# انتقال سود انباشته

صندوق ذخیره یا حساب ذخیره عمومی بدهکارشده و حساب سرمایه شرکا برای انتقال وجوه ذخیره اعتبار می‌شود.

13-4# انتقال دارایی‌های موهوم

حساب سرمایه شرکا بدهکار شده و حساب دارایی موهوم برای انتقال دارایی های موهوم بستانکار می‌شود.

14-4# پرداخت وام‌های شریک

حساب قرض الحسنه شریک بدهکار شده و حساب بانکی برای پرداخت وام‌های شرکا بستانکار می‌شود.

15-4# تسویه حساب‌های شرکا

حساب بانکی بدهکار شده و اگر شریک موجودی بدهکار داشته باشد، حساب سرمایه شریک بستانکار می‌شود.

حساب‌های سرمایه شرکا بدهکار شده و حساب بانکی برای شرکای دارای مانده اعتباری بستانکار می‌شود.

5# فرآیند مفاصا حساب

فرآیند مفاصا حساب دارای مراحل زیر است:

1. شروع: مشتری برای شروع درخواست پرداخت، خرید آنلاین انجام می‌دهد.
2. احراز هویت: درگاه پرداخت، داده‌های پرداخت را رمزگذاری کرده و بررسی تقلب را انجام می‌دهد، قبل از به اشتراک گذاشتن آن با گیرنده.
   سپس خریدار این اطلاعات را برای انجام تجزیه و تحلیل ریسک بیشتر به طرح‌های کارت ارسال می‌کند.
3. مجوز: این اطلاعات سپس به صورت ایمن از خریدار به بانک صادرکننده ارسال می‌شود:

• • بررسی مشخصات دارنده کارت
  • تأیید وجود بودجه کافی
  • تأیید قانونی بودن کارت (و به خطر نیفتادن یا دزدیده نشدن آن)

در صورت نبود هیچ مشکلی، بانک صادرکننده مجوز پرداخت را صادر کرده و مشتری تأیید می‌کند که خرید انجام شده است؛ اما تا زمان تسویه تراکنش، وجوهی از حساب مشتری به بانک تاجر منتقل نمی‌شود.

4. تسویه: وجوه در حال حاضر از طریق یک فرآیند تایید معکوس با طرح‌های کارت مربوطه و بانک صادر کننده برای تسویه.
5. مفاصا حساب: این مرحله را می‌توان به دو بخش زیر تقسیم کرد:

• • طرح‌های کارت (مانند ویزا و مسترکارت) حساب بانکی صادرکننده مشتری را بدهکار می‌کنند و وجوه را به بانک خریداری‌ کننده اعتبار می‌دهند.
    آنها همچنین با توجه به نوع تسویه، هزینه‌های مبادله و شبکه را بلافاصله یا در یک تاریخ توافق شده بعدی کسر می‌کنند.
  • بانک خریدار طبق توافق تاجر با ارائه‌ دهنده خدمات پرداخت خود، وجه را به حساب بانکی تاجر تسویه و انتقال می‌دهد.

6# چه کسانی در سیستم مفاصا حساب مشارکت دارند؟

مفاصا حساب شامل چندین نهاد مختلف با مسئولیت‌ها و وظایف خاص است.

این نهادها برای ایجاد سیستم‌های پرداخت ایمن و قابل اعتماد که میلیون‌ها تراکنش کارت اعتباری را در هر ساعت پردازش می‌کند، همکاری خواهند کرد که در این بخش از مقاله مفاصا حساب چیست به بررسی آنها می‌پردازیم.

1-6# کسب و کار

نهادی است که کالا یا خدمات را می‌فروشد.

کسب ‌و کارها با استفاده از حساب‌های تجاری، نوعی حساب بانکی که به کسب ‌و کارها امکان می‌دهد پرداخت‌های کارت نقدی و اعتباری را بپذیرند، پرداخت‌های مشتریان را می‌پذیرند.

یک حساب تجاری قبل از این که پول به حساب بانکی تجاری اصلی کسب و کار منتقل شود، وجوه را نگه می‌دارد.

2-6# مشتری (دارنده کارت)

فرد یا نهادی است که کالا یا خدمات را با استفاده از روش پرداخت مانند کارت اعتباری یا نقدی خریداری می‌کند.

3-6# بانک جذب کننده (بانک کسب و کار)

بانک پذیرنده شریک تجارت در پردازش تراکنش‌های کارت اعتباری و بدهی است.

ابزارها و حساب‌های بانکی لازم را برای پذیرش پرداخت کارت در اختیار کسب و کار قرار می‌دهد.

بانک تملک کننده، تراکنش‌های کسب و کار را به بانک‌های صادرکننده مربوطه برای دریافت پرداخت منتقل می‌کند.

4-6# بانک صادرکننده (بانک مشتری)

بانکی است که کارت اعتباری یا نقدی مشتری را صادر کرده است.

بانک گشاینده موظف است از طرف مشتری به بانک پذیرنده پرداخت کند و بعداً وجه پرداختی را از مشتری دریافت کند.

5-6# پردازش‌گر پرداخت

اغلب یک شرکت شخص ثالث، پردازش‌گر پرداخت نهادی است که جریان تراکنش بین مشاغل، بانک‌های خریدار و شبکه‌های کارت را مدیریت می‌کند.

این فناوری و خدمات مورد نیاز برای پردازش تراکنش‌ها از جمله مجوز، دسته ‌بندی و توابع تسویه را فراهم می‌کند.

6-6# شبکه‌های کارت (شبکه‌های پرداخت)

این شبکه‌ها، انتقال الکترونیکی اطلاعات مالی و وجوه بین طرفین را تسهیل می‌کنند.

شبکه‌های کارتی قوانین و استانداردهایی را برای تراکنش‌های کارتی تعیین کرده و زیرساخت‌های پردازش آنها را فراهم می‌کنند.

7-6# درگاه پرداخت

درگاه پرداخت، پرداخت‌های کارت اعتباری را برای مشاغل پردازش می‌کنند.

آنها انتقال اطلاعات بین درگاه پرداخت (مانند وب سایت یا تلفن همراه) و پردازشگر پرداخت یا بانک خریدار را تسهیل می‌کنند.

8-6# بانک‌های مرکزی

در زمینه گسترده‌تر سیستم‌های پرداخت، بانک‌های مرکزی سیستم پرداخت ملی را تنظیم و نظارت می‌کنند و از ثبات مالی کلی و یکپارچگی فرآیند تسویه اطمینان می‌دهند.

7# مدارک لازم برای مفاصا حساب چیست؟

از جمله مدارکی که برای گرفتن مفاصا حساب مورد نیاز است، می‌توان درخواست کتبی مؤدی برای دریافت این نوع گواهی را نام برد.

به علاوه، فرم‌های گواهی موضوع ماده 235 قانون مالیات‌های مستقیم نیز برای گرفتن مفاصا حساب نیاز است.

پرداخت بدهی از طریق سایت سازمان امور مالیاتی کشور یا www.intamedia.ir انجام می‌شود.

در این حالت، می‌توان قبوض پرداخت شده در این سامانه را به عنوان مدارک، ضمیمه درخواست گواهی مفاصا حساب مالیاتی کرده تا اداره مالیاتی با ملاحظه مدارک لازم برای مفاصا حساب، گواهی مورد نیاز را در اختیار فرد قرار دهد.

بر اساس ماده 235 قانون مالیات‌های مستقیم، اداره امور مالیاتی، باید به مؤدیانی که بدهی مالیاتی قطعی خود را پرداخت نموده‌اند، حداکثر به مدت 5 روز از تاریخ درخواست، مفاصا حساب مالیاتی مؤدی را صادر کند.

از جمله مدارک لازم برای گرفتن مفاصا حساب شهرداری، نامه استعلام مالیات از طرف دفترخانه است؛ زیرا بدون وجود این برگه استعلام، معمولاً مفاصا حساب صادر نمی‌شود.

مدارک مربوط به مالکیت ملک، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• اسناد ملکی
• بنچاق
• مدارک هویتی
• برگه انحصار وراثت در صورت وراثتی بودن ملک

مدارک لازم برای دریافت گواهی مفاصا حساب بیمه تأمین اجتماعی نیز شامل گواهی معرفی کارفرما برای گرفتن مفاصا حساب، برگه بدهی مربوط به کد کارگاهی و ردیف پیمان خواهد بود.