از زمان انقلاب صنعتی، به دلیل استفاده از صنعت در تولیدات و کارخانه‌ها و در نتیجه افزایش میزان آلایندگی هوا، دمای هوا بیشتر از میزان متداول آن افزایش یافته است.
به طوری که این افزایش دما بعد از سال 1981، مشهودتر بوده و گرمایش زمین بیشتر گشته است.
نتیجه این افزایش سیاره‌ای است که هرگز گرم‌تر از این نبوده است.
10 سال اخیر گرم‌ترین سال‌های ثبت شده هستند و هر چه هوای زمین گرم‌تر می‌شود، احتمال اینکه نقاط اوج آب‌وهوا مانند ذوب سریع یخچال‌های طبیعی یا ذوب شدن یخ‌های دائمی را ایجاد کنیم، بیشتر می‌شود که می‌تواند سیستم‌های طبیعی را به حالت‌های کاملاً متفاوت تبدیل کند.
در این مقاله به گرمایش زمین و علل و پیامدها و راهکارهای جلوگیری از آن خواهیم پرداخت.
1# گرمایش زمین چیست؟
گرمایش زمین به افزایش میانگین کلی دمای سیاره در دهه‌های اخیر اشاره دارد.
فرایندهای طبیعی همیشه دما و آب‌وهوای زمین را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند؛ اما اخیراً دما و آب‌وهوای سیاره با سرعتی بالاتر از آنچه طبیعت به‌تنهایی می‌تواند توضیح دهد، تغییر کرده است.
این تغییرات سریع، بیشتر به دلیل فعالیت‌های انسانی و استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی برای انرژی است.
انقلاب صنعتی که در اواسط قرن هجدهم آغاز شد، منجر به شروع یک افزایش ناشی از انسان در انتشار گازهای گلخانه‌ای از اروپا و ایالات متحده شد.
اختراع موتور بخار زغال‌سنگ، زغال‌سنگ را به‌عنوان منبع اصلی انرژی معرفی نمود که به‌سرعت خانه‌ها را گرم می‌کرد و سوخت ماشین‌آلات را در کارخانه‌ها تأمین می‌کرد.
از آن زمان، سوزاندن سوخت‌های فسیلی به طور پیوسته افزایش یافته است.
امروزه بسیاری از کشورهای جهان از سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی برق، گرما و حمل‌ونقل استفاده می‌کنند.
انتشار گازهای گلخانه‌ای در 100 سال گذشته و به ویژه از دهه 1980 به شدت افزایش یافته است که این امر افزایش دمای زمین را تسریع کرده است.
2# علل به‌وجود آمدن گرمایش زمین
گرمایش زمین ناشی از افزایش غلظت دی‌اکسیدکربن (CO2) و دیگر گازهای گلخانه‌ای است.
به طور معمول انسان‌ها از سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی استفاده می‌کنند.
سوخت‌های فسیلی شامل زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی است.
سوزاندن سوخت‌های فسیلی باعث ایجاد چیزی می‌شود که به‌عنوان “اثر گلخانه‌ای” در جو زمین شناخته می‌شود.
اثر گلخانه‌ای زمانی اتفاق می‌افتد که پرتوهای خورشید به جو نفوذ کرده و سطح زمین آن گرما را منعکس می‌کند.
سپس برخی از گازهای موجود در اتمسفر گرما را روی زمین به دام می‌اندازند.
گازهای ساطع شده از سوزاندن سوخت‌های فسیلی در به دام انداختن گرما و جلوگیری از خروج آن از جو بسیار خوب هستند.
این گازهای گلخانه‌ای عبارت‌اند از:
- دی‌اکسیدکربن
- متان
- اکسید نیتروژن
- کلرو فلوئوروکربن‌ها
- بخار آب
گرمای بیش از حد موجود در جو باعث شده است که میانگین دمای کره زمین در طول زمان افزایش یابد که به عنوان گرمایش زمین شناخته می‌شود.
اگرچه چرخه‌های طبیعی و نوسانات باعث شده‌اند که آب‌وهوای سیاره به طور مداوم در 800000 سال گذشته تغییر کند، این فعالیت‌های انسانی است که دوران کنونی گرمایش زمین ما را هدایت کرده است.
3# پیامدهای گرمایش زمین
گرمایش زمین به‌دلیل مشکلات فراوانی که ایجاد کرده است، پیامدهای زیادی را به‌دنبال دارد.
از جمله پیامدهای مهم می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد:
1-3# گرمایش زمین و تغییرات شدید آب‌وهوایی
گرمایش زمین انسان را با مسئله تغییرات آب‌وهوایی مواجه کرده است.
اغلب مردم از اصطلاحات “گرمایش جهانی” و “تغییر آب‌وهوا” به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند؛ اما آنها متفاوت هستند.
گرمایش جهانی به افزایش میانگین دمای زمین اشاره دارد، در حالی که تغییرات آب‌وهوایی به تغییر الگوهای آب‌وهوا و فصول رشد در سراسر جهان اشاره دارد.
گرمایش زمین باعث تغییرات آب‌وهوایی می‌شود که تهدیدی جدی برای زندگی بر روی زمین است.
انسان‌ها تأثیر گرمایش زمین را در سراسر جهان احساس می‌کنند؛ زیرا تغییرات آب‌وهوایی خشکسالی‌های شدید، آتش‌سوزی‌های جنگلی و طوفان‌های شدید همراه با بارش‌های شدیدتر را به همراه دارد.
دمای بالاتر، اکوسیستم‌ها را تغییر می‌دهد و حیوانات را مجبور می‌کند برای زنده‌ماندن به مکان‌های خنک‌تر مهاجرت کنند.
دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که اگر کاری برای کاهش دمای کره زمین انجام نشود، بسیاری از گونه‌ها منقرض خواهند شد.
اقیانوس نیز در حال گرم‌شدن است و یخچال‌های طبیعی، کلاهک‌های یخی و صفحات یخی در حال آب‌شدن هستند.
این امر باعث افزایش سطح آب دریاها می‌شود و برای بسیاری از مردمی که در جزایر و جوامع ساحلی زندگی می‌کنند، مشکلات سیل ایجاد می‌کند.
مرجان‌ها نمادی از پیامدهای گرم‌شدن اقیانوس بوده‌اند.
بسیاری از صخره‌های مرجانی خانه هزاران گونه ماهی و سایر موجودات در حال مرگ هستند.
2-3# اثرات گرمایش زمین بر انسان‌ها
هر ساله دانشمندان بیشتر در مورد عواقب گرمایش زمین می‌آموزند و هر سال نیز شواهد جدیدی از تأثیر مخرب آن بر مردم و کره زمین به دست می‌آورند.
گرمایش زمین بر هر جنبه‌ای از زندگی، اقتصاد و معیشت، سلامت، عرضه مواد غذایی و روش‌های زندگی تأثیر می‌گذارد.
استرس گرمایی کارگران را می‌کشد.
آلرژی‌ها، آسم و شیوع بیماری‌های عفونی به دلیل افزایش رشد تجهیزات تولید کننده گرده، سطوح بالاتر آلودگی هوا و گسترش شرایط مساعد برای کنه‌ها و پشه‌ها شایع‌تر می‌شوند.
جوامع از سرزمین‌های سوخته یا سیل زده مهاجرت می‌کنند.
ذوب شدن یخ‌ها باعث تغییر شکل محیط ها و تأثیر بر زندگی از کوه‌ها تا سواحل می‌شود.
اگرچه همه افراد تحت‌تأثیر تغییرات آب‌وهوایی قرار می‌گیرند؛ اما همه به یک اندازه تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرند.
مردم بومی و حاشیه نشینان که از نظر اقتصادی به حاشیه رانده شده‌اند، معمولاً بیشترین آسیب را می‌بینند.
نابرابری‌هایی که در سیستم‌های مسکن، مراقبت‌های بهداشتی و نیروی کار ایجاد شده است، این جوامع را در برابر بدترین تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی آسیب‌پذیرتر می‌کند.
4# راهکارهای جلوگیری از گرمایش زمین
اگر علل و اثرات گرمایش زمین واضح‌تر از همیشه باشد، راه‌حل‌ها نیز روشن است.
برخی از راهکارهای مقابله با گرمایش زمین به‌شرح زیر هستند:
1-4# پایان‌دادن به اتکا به سوخت‌های فسیلی
مهم‌ترین کاری که می‌توانیم برای مبارزه با گرمایش زمین انجام دهیم، کاهش شدید مصرف سوخت‌های فسیلی است.
سوزاندن زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی در ساختمان‌ها، فرایندهای صنعتی و حمل‌ونقل ما مسئول اکثر انتشار گازهای گلخانه‌ای است که سیاره را گرم می‌کند.
طبق گفته سازمان ملل، بیش از 75 درصد انرژی کثیف علاوه بر گرمایش زمین، اثرات زیست‌محیطی و سلامت انسان غیرقابل قبولی نیز دارد.
ما باید زغال‌سنگ، نفت و گاز را با منابع انرژی تجدیدپذیر و کارآمد جایگزین کنیم.
خوشبختانه، هر سال که می‌گذرد، با پیشرفت فناوری و کاهش هزینه‌های تولید، انرژی پاک دستاوردهایی به همراه دارد.
برای جلوگیری از بدترین و مرگبارترین تأثیرات گرمایش زمین ما باید سریع‌تر عمل کنیم.
2-4# بهره‌وری انرژی بیشتر
هرچه سیستم‌های ما بازده انرژی بیشتری داشته باشند، سوخت واقعی کمتری مصرف می‌کنیم.
با در نظر گرفتن این روش، بهره‌وری بزرگ‌ترین منبع انرژی ما است.
همانطور که استفاده از فناوری در 40 سال گذشته پیشرفت کرده است، بهره‌وری بیشتر از نفت، زغال‌سنگ، گاز یا انرژی هسته‌ای به نیازهای انرژی کمک کرده است.
علاوه بر این، استراتژی‌های بهره‌وری انرژی را می‌توان در چندین بخش در نیروگاه‌ها، شبکه‌های برق، کارخانه‌ها، وسایل نقلیه، ساختمان‌ها، لوازم‌خانگی و موارد دیگر به کار برد.
برخی از این استراتژی‌های سازگار با آب‌وهوا می‌توانند بسیار پیچیده باشند، مانند کمک به شرکت‌های آب و برق برای اتخاذ سیستم‌های مقررات مبتنی بر عملکرد که در آنها دیگر صرفاً با فروش انرژی بیشتر درآمد بیشتری کسب نمی‌کنند؛ بلکه با بهبود خدماتی که ارائه می‌کنند، درآمد بیشتری کسب می‌کنند.
استراتژی‌های دیگر فوق‌العاده ساده هستند.
به عنوان مثال، عایق‌سازی ساختمان‌ها، نصب سقف‌های خنک، جایگزینی دیگ‌ها و تهویه‌مطبوع با پمپ‌های حرارتی فوق‌العاده کارآمد و تعویض لامپ‌ها از رشته‌ای به LED، همگی می‌توانند تأثیر زیادی در مصرف انرژی ما داشته باشند.
3-4# انرژی‌های تجدیدپذیر
گذار از سوخت‌های فسیلی به انرژی پاک، کلید پیروزی در مبارزه با گرمایش زمین است.
از رایج‌ترین منابع انرژی تجدیدپذیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1) انرژی خورشیدی
انرژی خورشیدی زمانی تولید می‌شود که نور خورشید توسط سلول‌های فتوولتائیک جذب و مستقیماً به الکتریسیته تبدیل شود.
پنل‌های خورشیدی که ممکن است روی پشت‌بام‌ها یا در سطح زمین دیده باشید از بسیاری از این سلول‌ها تشکیل شده‌اند که با هم کار می‌کنند.
این پنل‌ها گازهای گلخانه‌ای یا سایر آلاینده‌ها را منتشر نمی‌کنند و تا زمانی که خورشید می‌درخشد، در تمام طول سال (در هوای گرم یا سرد) برق تولید می‌کنند.
2) انرژی باد
برخلاف صفحات خورشیدی که انرژی خورشید را مستقیماً به الکتریسیته تبدیل می‌کنند، توربین‌های بادی به طور متعارف‌تری برق تولید می‌کنند.
باد پره‌های توربین را می‌چرخاند که این ژنراتور را به حرکت در می‌آورد.
در حال حاضر، باد سهم زیادی از تولید برق را ندارد؛ اما مانند انرژی خورشیدی، به سرعت در حال رشد است.
بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که برخی از بزرگ‌ترین پتانسیل‌ها برای انرژی باد در نزدیکی سواحل وجود دارد.
بادهای فراساحلی حتی در عصرها نیز افزایش می‌یابند و می‌توانند در زمان‌های بارانی و ابری که انرژی خورشیدی کمتر در دسترس است، انرژی تولید کنند.
3) انرژی زمین گرمایی و برق آبی
در کنار نور خورشید و باد، آب نیز می‌تواند منبع انرژی تجدیدپذیر باشد.
به عنوان مثال، انرژی زمین گرمایی با حفاری در اعماق زیرزمین و پمپاژ آب بسیار داغ به سطح زمین کار می‌کند، جایی که به بخار تبدیل می‌شود که پس از تحت‌فشار قرارگرفتن، یک ژنراتور را برای تولید برق می‌چرخاند.
انرژی هیدروالکتریک از گرانش استفاده می‌کند تا آب را با سرعت و فشار بالا از طریق لوله به سمت پایین بکشد.
نیروی این آب متحرک برای چرخاندن روتور ژنراتور استفاده می‌شود.
انسان‌ها انرژی گرمایی را از زیر سطح زمین برای چندین سال به کار می‌گیرند.
نیروگاه‌های برق‌آبی، زمانی که مقیاس کوچک هستند و بادقت مدیریت می‌شوند، منبع انرژی ایمن و تجدیدپذیر هستند.
4-4# حمل‌ونقل پایدار
حمل‌ونقل منبع اصلی گازهای گلخانه‌ای (GHG) است، بنابراین حذف آلودگی ناشی از میلیاردها وسیله نقلیه در سراسر کره زمین برای دستیابی به انتشار خالص صفر جهانی تا سال 2050 ضروری است، هدفی که در توافقنامه اقلیمی پاریس در سال 2015 تعیین شده است.
در سال 2021، وسایل نقلیه الکتریکی (EVs) کمتر از 8 درصد از فروش خودرو در سطح جهان را به خود اختصاص دادند.
با این حال، تا سال 2035، تخمین زده می‌شود که آنها بیش از نیمی از فروش جدید را به خود اختصاص دهند.
دولت‌ها در سراسر جهان فقط یک آینده تمام الکتریکی را پیش‌بینی نمی‌کنند.
آنها با تعیین اهداف و قوانین الزام آور برای حذف تدریجی فروش خودروهای موتور احتراق داخلی (ICE) آن را به ثمر می‌رسانند.
همچنین با افزایش دسترسی به وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌توانیم سفرهای خودرویی را کاهش دهیم و سالانه میلیون‌ها تن دی‌اکسیدکربن را از جو خارج کنیم و با تشویق حمل‌ونقل بدون انتشار، مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، می‌توانیم انتشار گازهای گلخانه‌ای را حتی بیشتر کاهش دهیم. تقویت این اشکال جایگزین حمل‌ونقل به چیزی بیش از صحبت نیاز دارد.
آنها نیاز به بودجه، برنامه‌ریزی و ایجاد زیرساخت‌های حمایتی توسط رهبران در سطوح محلی و ملی دارند.
5-4# ساختمان‌های پایدار
انرژی مورداستفاده در ساختمان‌ها، آنها را به بزرگ‌ترین منبع آلودگی کربن تبدیل می‌کند.
به عنوان مثال، با ارتقای پنجره‌ها و افزودن عایق به اتاق زیر شیروانی و دیوارها، ساختمان‌ها را در مصرف انرژی بهینه‌تر می‌کنند و این اعداد را کاهش می‌دهد.
فراتر از اقداماتی که می‌توان توسط افراد انجام داد، ما باید شاهد تعهد کسب‌وکارهای خصوصی و دولت‌ها برای کربن‌زدایی بیشتر ساختمان‌ها باشیم که به‌سادگی به معنای کارآمدتر کردن ساختمان‌ها و جایگزینی سیستم‌ها و وسایل سوخت فسیلی با سیستم‌های با انرژی پاک است.
مهم‌تر از همه، اگر قرار است این تغییرات به مقیاس مورد نیاز برسند، باید در بخش مسکن ارزان قیمت سرمایه‌گذاری کنیم تا خانه‌های کارآمد و کربن‌زدایی برای صاحبان خانه‌ها و اجاره‌کنندگان با هر درآمدی قابل دسترسی باشد.
6-4# مدیریت بهتر جنگلداری و کشاورزی پایدار
برخی از قوی‌ترین متحدان ما در مبارزه با گرمایش زمین، درختان، گیاهان و خاک‌هایی هستند که مقادیر زیادی کربن را در سطح زمین یا زیر زمین ذخیره می‌کنند.
بدون کمک این موارد، زندگی بر روی زمین غیرممکن خواهد بود؛ زیرا دمای اتمسفر به سطوحی مانند دمای زهره افزایش می‌یابد.
استفاده بیش از حد گسترده از کودهای مبتنی بر نیتروژن (یک محصول سوخت فسیلی) در زمین‌های زراعی و روش‌های دامداری در مقیاس صنعتی منجر به انتشار مقادیر بی‌سابقه‌ای از اکسید نیتروژن و متان، گازهای گلخانه‌ای قدرتمند، در جو ما شده است.
ما نمی‌توانیم درخت‌های جدیدی را به قدری سریع بکاریم که جایگزین درخت‌هایی شود که در جنگل‌های ذخیره‌کننده کربن از بین می‌روند؛ بلکه ما به ترکیبی از سیاست‌های جنگلداری مسئولانه، فشار بین‌المللی و تغییرات در رفتار مصرف‌کننده نیاز داریم تا به شیوه‌های جنگل‌زدایی پایان دهیم.
7-4# راه‌حل‌های مبتنی بر حفاظت
اکوسیستم‌های دست‌نخورده مقادیر زیادی کربن را می‌مکند و ذخیره می‌کنند.
اکوسیستم‌های ساحلی مانند تالاب‌ها و مانگروها کربن را در ریشه‌های خود انباشته و ذخیره می‌کنند.
جنگل‌های ما حدود یک‌سوم انتشار سالانه سوخت‌های فسیلی را جذب می‌کنند و تالاب‌های آب شیرین بین 20 تا 30 درصد کل کربن موجود در خاک جهان را در خود جای می‌دهند.
واضح است که اگر طبیعت را حفظ نکنیم، قادر به مقابله با تغییرات آب‌وهوایی ناشی از گرمایش زمین نخواهیم بود.
برای رسیدن به این هدف، ما باید:
- اثرات صنعتی را بر زمین‌ها و آب‌های عمومی خود محدود کنیم.
- به حفاظت از مناظر طبیعی ادامه دهیم.
- از ایجاد مناطق حفاظت‌شده دریایی حمایت کنیم.
- قوانین زیست‌محیطی بستر را حفظ کنیم و از مردم بومی پیروی کنیم که بسیاری از آنها برای هزاران سال به طور صادقانه و پایدار از زمین‌ها و آب‌ها مراقبت کرده‌اند.
8-4# راه‌حل‌های صنعتی
طبق گزارشات اعلام‌شده، صنایع سنگین مسئول 40 درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح جهان هستند.
بیشتر انتشارات صنعتی از تولید مجموعه کوچکی از محصولات کربن فشرده مانند مواد شیمیایی اساسی، آهن و فولاد، سیمان، آلومینیوم، شیشه و کاغذ ناشی می‌شود.
بسیاری از کارخانه‌های صنعتی برای چندین دهه فعال خواهند ماند؛ ولی برای کاهش اثرات در گرمایش زمین، آنها باید انتشارات آب‌وهوایی صنایع سنگین و همچنین آلودگی محلی را به شدت کاهش دهند.
آنها باید مقیاس پذیر و به طور گسترده در دهه آینده در دسترس باشند؛ به ویژه به طوری که کشورهای کمتر توسعه یافته بتوانند این فرایندهای پاک‌تر را اتخاذ کنند و بدون افزایش انتشار رشد کنند.
9-4# راه‌حل‌های تکنولوژیکی
فناوری به تنهایی ما را از تغییرات اقلیمی نجات نخواهد داد؛ اما در عین حال، بدون تحقیق و توسعه مواردی مانند باتری‌های برقی بادوام بیشتر، راه‌حل‌های مبتنی بر هیدروژن غیرآلاینده و روش‌های قابل‌اعتماد، ایمن و عادلانه برای جذب و جداسازی کربن، قادر به حل بحران گرمایش زمین نخواهیم بود.
به عنوان مثال، ما می‌توانیم اقداماتی را برای کاهش آسیب‌های محلی ناشی از استخراج لیتیوم، بهبود فرصت‌های بازیافت برای سلول‌های خورشیدی و استفاده نکردن از جذب کربن به‌عنوان بهانه‌ای برای آلودگی انجام دهیم.
سخن آخر
گرمایش زمین به این معنی است که میانگین دما در همه جای زمین برای مدت‌زمان طولانی‌ای افزایش یابد.
میانگین دمای زمین با اندازه‌گیری دما در بسیاری از نقاط زمین به طور هم‌زمان و سپس گرفتن میانگین از این مقادیر تعیین می‌شود.
این فرآیند پیچیده است و مقادیر باید هماهنگ و در صورت لزوم اصلاح شوند. دلیل عمده افزایش گرمای زمین، افزایش گاز دی‌اکسید کربن و ایجاد اثر گلخانه‌ای می‌باشد.
این افزایش اثراث مخربی برای انسان و سایر جانداران ایجاد می‌کند.
برای حل مشکل گرمایش زمین ما، به‌عنوان افراد، نقش کلیدی در این حرکت داریم که نه‌تنها با ادامه همکاری با قانون‌گذاران و صحبت در جوامع خود؛ بلکه با انجام اقدامات اقلیمی در زندگی روزمره خود، با خاموش‌کردن سوخت‌های فسیلی در خانه‌ها و توجه بیشتر به ردپای آب‌وهوای غذایی که می‌خوریم، عادات خریدمان، نحوه رفت و آمدمان، استفاده از پلاستیک و سوخت‌های فسیلی و کسب‌وکارهایی که برای حمایت انتخاب می‌کنیم می‌توانیم کمک شایانی انجام دهیم.
درباره نویسنده : معصومه آذری
نظرتون درباره این مقاله چیه؟
ما رو راهنمایی کنید تا اون رو کامل تر کنیم و نواقصش رو رفع کنیم.
توی بخش دیدگاه ها منتظر پیشنهادهای فوق العاده شما هستیم.
