دیتاشیت چیست؟ (۸ قسمت اصلی datasheet)

تولیدکنندگان هر تجهیز یا قطعه ای همواره برای شناخت روش درست استفاده از آن یک فایل توضیحات در اختیار کاربران قرار می دهند و
کاربر باید به خوبی بدانید که این datasheet چیست و از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

دیتاشیت ها معمولا به زبان انگلیسی هستند و به همین دلیل باید با نکات و اصطلاحات آن ها به خوبی آشنا شد و روش استفاده از آن را شناخت.

همراه ما باشید تا فنون این کار را به شما توضیح دهیم.

1# datasheet چیست؟

در راستای دریافتن جواب این سوال که datasheet چیست لازم است بدانید که
دیتاشیت (datasheet) یا صفحه دیتا، سندی چاپی یا الکترونیکی است که
جزئیات مربوط به یک محصول مانند کامپیوتر، اجزای مختلف کامپیوتر، برنامه نرم افزاری و… را ارائه می دهد.

یک دیتاشیت باید دقیقاً توضیح دهند که هر جز از قطعه الکترونیکی به صورت دقیق چه کاری انجام می دهد و
چگونه می توان از آن استفاده کرد.

متأسفانه این اسناد معمولاً توسط مهندسان برای مهندسان دیگر نوشته می شود و
به همین دلیل خواندن آن ها، به ویژه برای افرادی که دانش کافی در رابطه با آن ندارند، اغلب دشوار است.

با این وجود، همچنان دیتاشیت ها بهترین منبع برای یافتن جزئیاتی هستند که
برای طراحی مدار یا کار با وسیله موردنظر نیاز دارید.

پس از فهمیدن این که datasheet چیست و استفاده از آن چه ضرورتی دارد حال نوبت آن است که
با محتویات دیتاشیت آشنا شده تا هرچه آسان تر بتوان اطلاعات مدنظر را از آن استخراج کرد.

محتویات یک دیتاشیت وابسته به نوع وسیله بسیار متفاوت خواهد بود؛
اما به صورت کلی اغلب آن ها دارای بخش های زیر می باشند که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

2# خلاصه عملکرد

صفحه اول معمولاً خلاصه ای از عملکرد و ویژگی های قطعه را بیان می کند.

در این جاست که می توانید به سرعت در رابطه با نحوه عملکرد قطعه و مشخصات اولیه آن اطلاعات به دست آورید.

حتی گاهی اوقات عملکرد داخلی قطعه به صورت یک دیاگرام بلوکی نمایش داده می شود.

شما توسط این صفحه به درک مناسبی از این که آیا قطعه انتخاب شده برای
پروژه شما مناسب است یا خیر، دست می یابید.

3# لیستی از پین های اتصالی

همان طور که در بخش datasheet چیست اشاره کردیم،
یک دیتاشیت علاوه بر ارائه اطلاعات دقیق در رابطه با عملکرد قطعه، باید نحوه استفاده و ارتباط با سایر قطعات را نیز شرح دهد.

این مورد بیشتر در دیتاشیت های مربوط به قطعات الکترونیکی قابل مشاهده است که
درواقع بیانگر عملکرد پین های مختلف قطعه و موقعیت فیزیکی آن ها روی قطعه (حتی در پکیج های مختلفی که قطعه ممکن است در آن موجود باشد) را لیست می کند.

لازم به ذکر است که برای تعیین محل پین ها با استفاده از دیتاشیت باید به چندین نکته توجه داشته باشید:

1. برای تعیین محل پین 1 علامت های ویژه ای معمولا قرار داده می شود.
2. نحوه شماره گذاری پین ها که گاها در خلاف جهت عقربه های ساعت شماره گذاری می شوند.
3. غالبا از کلمات اختصاری استفاده می شود که روند معمول این است که
   در ادامه دیتاشیت عبارت کامل کلمه اختصاری به کار رفته بیان گردد؛
   در غیر این صورت می توانید از ویکی پدیا یا گوگل استفاده نمایید.
4. اگر در کنار یک پین علامت ستاره وجود داشته باشد یا یک خط بر روی نام آن باشد،
   این نشانگر بیان می کند که برای فعال سازی پین مربوطه باید به ولتاژ پایین متصل گردد.

4# جداول مشخصات الکترونیکی در datasheet چیست؟

در این جداول اغلب حداکثر رنجی را که یک قطعه می تواند قبل از آسیب دیدن مقاومت کند، نشان می دهد.

هرگز از محدوده فراتر نروید؛ زیرا در غیر این صورت مجبور می شوید یک قسمت احتمالاً گران قیمت را تعویض کنید!

5# شرایط عملیاتی پیشنهادی

گاها ممکن است در دیتاشیت با جدولی مواجه شوید که بهترین و ایمن ترین شرایط عملیاتی را برای قطعه الکتریکی ارائه می دهد.

به طور مثال می تواند شامل دامنه ولتاژ و جریان برای عملکردهای مختلف، اطلاعات زمان بندی، محدوده دما و سایر اطلاعات مفید باشد.

در صورت نیاز هشدارهایی برای دقت بیشتر مشتری و جلوگیری از
هرگونه آسیب احتمالی به قطعه، یادداشت های در زیر این جدول نمایش داده می شود.

به عنوان مثال برای یک قطعه الکترونیکی ممکن است با چنین جمله ای مواجه شوید:
«برای اطمینان از عملکرد صحیح قطعه، تمام ورودی های استفاده نشده قطعه باید در حالت VCC یا GND نگه داشته شوند.»

این جمله یک یادآوری است.

بدین منظور که از حالت شناور بودن ولتاژ ورودی های بلااستفاده جلوگیری شود؛
چرا که می تواند مدار شما را از کار بیندازد و از طرفی عیب یابی آن دشوار باشد.

6# گراف ها در دیتاشیت

در بعضی از قسمت های دیتاشیت یک یا چند نمودار ترسیم شده است که
عملکرد قطعه را در مقابل معیارهای مختلف از جمله ولتاژ تغذیه، دما و غیره نشان می دهد.

7# نمودارهای زمان بندی دیتاشیت

این نمودارها که نمونه ای از آن ها در تصویر زیر قابل ملاحظه است بیان می کند که
چگونه داده باید به قطعه ارسال و یا دریافت شود و با چه سرعتی این عمل باید صورت گیرد.

نمودارهای زمان بندی به طور معمول روند منطقی که با گذشت زمان ممکن است برای
ورودی و خروجی های مختلف اتفاق بیفتد را به صورت خطوط افقی نمایش می دهند.

مشخصات زمانی عملکرد قطعه با استفاده از مجموعه ای از پیکان ها مشخص می گردد.

8# مدارهای شماتیک در دیتاشیت

برخی از دیتاشیت ها شامل مثال هایی از مدارهای مختلف می باشند که
به صورت شماتیکی نمایش داده شده اند و می توانند در اطراف قطعه ساخته شوند و
به شما در ایجاد بلوک های مداری متنوع و ساخت پروژه های جذاب کمک کنند.

9# ملاحظات نصب

برخی از قطعات به روشی که در مدار تعبیه می شوند حساس هستند و
دیتاشیت ملاحظات مربوطه را به طور کامل بیان می کند.

این موارد شامل تکنیک های کاهش صدا، رسیدگی به مسائل حرارتی، ملاحظات نصب مکانیکی مانند شتاب سنج و غیره است.

رعایت این توصیه ها سبب می شود تا مدار شما در آینده دچار مشکل نشود.

دیتاشیت ها هم دقیقاً مانند هر مورد دیگری دارای خطاهایی هستند.

برای کاهش این موارد، قبل از انجام هر کار جدی مطمئن شوید که آخرین نسخه دیتاشیت را در اختیار دارید.